නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියේ (UDA) නෛතික රාමුවේ උල්ලංඝනය
කොළඹ නාගරික කලාපය තුළ ක්‍රියාත්මක කිරීමට යෝජිත, Home Lands Skyline (Pvt) Ltd හි අධි උස මහල් නිවාස ව්‍යාපෘතියක් සම්බන්ධයෙන් මෑතකදී අනාවරණය වූ තොරතුරු, ශ්‍රී ලංකාවේ නාගරික සැලසුම්කරණයේ (Urban Planning) නෛතික අඛණ්ඩතාව සහ පාරිසරික තිරසාරභාවය (Environmental Sustainability) පිළිබඳව බරපතල ගැටලු මතු කරයි.
විශේෂයෙන්ම, නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය (UDA) විසින් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති සැලසුම් රෙගුලාසි සහ කලාපකරණ ප්‍රතිපත්ති (Zoning Regulations) පැහැදිලි ලෙස උල්ලංඝනය කරමින්, මහජන විරෝධයද නොතකා, මෙම ව්‍යාපෘතියට අනුමැතිය ලබා දීම, පාලනයේ විනිවිදභාවය සහ දූෂණ නිවාරණය (Anti-Corruption) පිළිබඳ වත්මන් රජයේ මූලික තේමාවට සෘජු අභියෝගයක් එල්ල කරයි.
(1). සැලසුම් රෙගුලාසි සහ නෛතික අක්‍රමිකතා විශ්ලේෂණය
මෙම ව්‍යාපෘතියට අදාළව නිරීක්ෂණය කළ හැකි ප්‍රධාන නෛතික හා රෙගුලාසිමය උල්ලංඝනයන් පහත පරිදි වේ:
1.1 කලාපකරණ ප්‍රතිපත්තිවල ව්‍යතිරේකය (Deviation from Zoning Policy)
අනුමැතිය ලබා දුන් ඉඩම ප්‍රධාන වශයෙන් අයත් වන්නේ, UDA විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද විශේෂ ප්‍රාථමික නේවාසික සංවර්ධන කලාපයට (Special Primary Residential Development Zone - SPRDZ) ය. 1978 අංක 41 දරන නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය පනත සහ ඊට අදාළ සැලසුම් රෙගුලාසි (උදා: 2021 නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිෙය් සැලසුම් හා සංවර්ධන නිෙයෝග/ෙරගුලාසි) මගින් SPRDZ කලාප තුළ, නිශ්චිත ඉඩම් පරිහරණ රටාවක් (Land Use Pattern) පවත්වා ගැනීම අපේක්ෂා කරන අතර, එමගින් එම කලාපවලට ආවේණික වූ අඩු ඝනත්ව නේවාසික (Low-Density Residential) සහ හරිත පරිසර ලක්ෂණ ආරක්ෂා කිරීම අරමුණු කරයි.
කෙසේ වෙතත්, UDA විසින් මෙම ඉඩම කොටස් දෙකක් එක් කිරීමේ පදනම මත මධ්‍ය ඝනත්ව මිශ්‍ර සංවර්ධන කලාපයක (Medium Density Mixed Development Zone) රෙගුලාසි යටතට වැටෙන බවට අර්ථකථනය කර ඇත. මෙම කලාපීය අර්ථකථනයේ ව්‍යතිරේකය (Exemption in Zoning Interpretation) මඟින් මීටර් 50ක උපරිම උස සීමාව ඉක්මවා මීටර් 120-130ක උසකට අනුමැතිය ලබා දීම නීතිමය විකෘතියක් (Legal Anomaly) ලෙස සැලකිය හැකිය.
1.2 ඉදිරිපස පළල නිර්ණායක උල්ලංඝනය (Violation of Frontage Requirement)
නාගරික සැලසුම් රෙගුලාසිවලට අනුව අධි උස ඉදිකිරීම් සඳහා අවශ්‍ය වන මූලික කොන්දේසියක් වන්නේ, ඉඩමේ මුහුණත පළල (Frontage Width) මීටර් 30කට වඩා වැඩි විය යුතු බවය. මෙම ව්‍යාපෘතියේදී ඉඩමේ මුහුණත පළල මීටර් 30ට වඩා අඩුව පැවතුණද, බලධාරීන් විසින් ඊට පිටුපස ඇති මාර්ගයක පළලද සැලකිල්ලට ගනිමින් එය මීටර් 40ක් ලෙස සලකා තිබේ. නෛතිකව, සංවර්ධන අනුමැතිය සඳහා සලකා බැලිය යුත්තේ ව්‍යාපෘතියේ ප්‍රධාන පිවිසුම අයත් වන කලාපයේ රෙගුලාසි මිස, යාබද වෙනත් කලාපයක පවතින ද්විතීයික පිවිසුම් මාර්ගයක පළල නොවේ. මෙය රෙගුලාසි වංචනික ලෙස අර්ථකථනය කිරීමක් (Fraudulent Interpretation) ලෙස පෙනී යයි.
(2). පාරිසරික හා සමාජ-ආර්ථික බලපෑම් (Environmental and Socio-Economic Impacts)
නීති රීති උල්ලංඝනය කිරීමෙන් මෙවැනි මහා පරිමාණ ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී ඇතිවන පාරිසරික හා සමාජීය ප්‍රතිවිපාක අධ්‍යයනය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
2.1 පාරිසරික දරණ ධාරිතාව (Environmental Carrying Capacity)
ප්‍රදේශවාසීන්ගේ පෙත්සම්වල සඳහන් පරිදි, SPRDZ කලාපවල පවතින ප්‍රධාන ගැටලුව වන්නේ, එහි ජල සැපයුම, මතුපිට අපවහනය (Surface Drainage), අපජල බැහැර කිරීම (Sewage Disposal) සහ මාර්ග ජාලයේ අඩු දරණ ධාරිතාවයි. අධි ඝනත්ව ව්‍යාපෘතියක් හඳුන්වා දීමෙන්, එම ප්‍රදේශයේ පවතින යටිතල පහසුකම් මත දැවැන්ත පීඩනයක් ඇති කරයි.
- ජල කළමනාකරණය: අධි ඝනත්ව ඉදිකිරීම් මගින් මතුපිට ජලය ගලා යාම වෙනස් කිරීම හේතුවෙන් ජල ගැලීම් අවදානම වැඩිවේ. 1980 අංක 47 දරන ජාතික පාරිසරික පනත යටතේ මෙවැනි සංවර්ධන කටයුතු සිදු කිරීමට පෙර නිසි පාරිසරික බලපෑම් තක්සේරුවක් (Environmental Impact Assessment - EIA) සිදු කළ යුතු වුවද, එම වාර්තාවේ නිසි නිර්දේශ නොතකා හැරීමෙන් පාරිසරික සමතුලිතතාවයට හානි සිදුවිය හැකිය.
2.2 හරිත කලාප විනාශය සහ ගුණාත්මක පරිසරයට ඇති අයිතිය
කොළඹ නගරය තුළ SPRDZ කලාපය පවත්වාගෙන යන්නේ හරිත නගර කේන්ද්‍රගත (Green City Focused) ප්‍රවේශයක් මතය. මෙම කලාපය තුළ මීටර් 130ක උසකින් යුත් සංකීර්ණයක් ඉදිකිරීම, ගුවන් අවකාශය (Air Space) සහ ආලෝක ප්‍රවේශය (Access to Light) අවහිර කිරීම මෙන්ම, නාගරික උණුසුම් දූපත් ආචරණය (Urban Heat Island Effect) තීව්‍ර කිරීමටද හේතු විය හැක. නාගරික පදිංචිකරුවන්ට ගුණාත්මක පරිසරයක් (Quality Environment) තුළ ජීවත්වීමේ මූලික අයිතියට මෙමගින් බාධා එල්ල වේ.
(3). යහ පාලනය සහ දූෂණ නිවාරණයට ඇති අභියෝගය
මෙම සිදුවීම වත්මන් රජයේ ප්‍රධාන මැතිවරණ තේමාව වූ දූෂණය තුරන් කිරීම (Eradication of Corruption) සහ වගවීම (Accountability) පිළිබඳ ප්‍රතිපත්තියට සෘජුවම බාධා කරයි.
3.1 නිලධාරිවාදී මැදිහත්වීම සහ අවභාවිතය
සැලසුම් අනුමැතිය ලබා දුන් දිනට පසු දිනම ව්‍යාපෘතියේ මුල්ගල් තැබීමට විෂය භාර අමාත්‍යවරයා සහ UDA හි ඉහළම නිලධාරීන් (සභාපති සහ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්) සහභාගී වීම, මෙම ක්‍රියාවලිය ඉතා සූක්ෂම ලෙස හා කඩිනමින් සිදු කර ඇති බවට සාක්ෂි දරයි. මෙය, අයදුම්කරුගේ (පෞද්ගලික සමාගමේ) අවශ්‍යතාවය මත ආයතනික නීති රීතිවලට බලපෑම් කිරීමක් (Institutional Capture) ලෙස අර්ථ දැක්විය හැකිය.
- රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේ හැසිරීම්: පවතින නීති රෙගුලාසිවලට පටහැනිව කටයුතු කිරීම, අල්ලස් හෝ දූෂණ චෝදනා විමර්ශන කොමිෂන් සභාව පනත යටතේ චෝදනා එල්ල විය හැකි රාජකාරි පැහැර හැරීමක් හෝ වංචනික ක්‍රියාවක් (Criminal Misconduct) විය හැක.
3.2 මහජන විශ්වාසය සහ විනිවිදභාවය
මහජන විරෝධය සහ අධිකරණමය ක්‍රියාදාමයන් (Judicial Intervention) නොතකා අනුමැතිය ලබා දීම, රාජ්‍ය ආයතන කෙරෙහි මහජනතාව තුළ ඇති විශ්වාසය (Public Trust in State Institutions) බිඳ වැටීමට හේතු වේ. වත්මන් රජය මගින් ස්ථාපිත කිරීමට අපේක්ෂා කරන විනිවිදභාවය සහ වගවීම පිළිබඳ පාලන ආකෘතියට (Governance Model) මෙවැනි සිදුවීම් බරපතල අභියෝග එල්ල කරයි.
නිගමනය සහ නිර්දේශ
තුම්මුල්ලේ යෝජිත අධි උස ව්‍යාපෘතියේ අනුමැතිය, නාගරික සැලසුම්කරණයේ නීතිමය අඛණ්ඩතාව, පාරිසරික තිරසාරභාවය සහ යහපත් පාලන ප්‍රතිපත්ති සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ පවතින දුර්වලතා කැපී පෙනෙන ලෙස පෙන්නුම් කරයි.
ගරු ජනාධිපතිවරයාගේ සහ වත්මන් අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප්‍රමුඛ ඉලක්කය වන නීතියේ ආධිපත්‍යය (Rule of Law) සහ දූෂණ නිවාරණය තහවුරු කිරීම සඳහා, වත්මන් විෂයභාර අමාත්‍ය බිමල් රත්නායක විසින් වහාම පහත පියවර ගත යුතුය.
- අනුමැතිය වහාම අත්හිටුවීම: UDA විසින් ලබා දී ඇති මතභේදාත්මක සැලසුම් අනුමැතිය පිළිබඳව පුළුල් නෛතික සහ පාරිසරික සමාලෝචනයක් සිදු කරන තෙක් වහාම තාවකාලිකව අත්හිටුවීම (Suspension of Approval).
- ස්වාධීන විමර්ශනය: මෙම නීති රීති උල්ලංඝනය කිරීම් සහ කූට ලේඛන වෙනස් කිරීම් සම්බන්ධයෙන් UDA හි නිලධාරීන්ගේ හැසිරීම පිළිබඳව ස්වාධීන සහ අපක්ෂපාතී විමර්ශනයක් ආරම්භ කිරීම.
- රෙගුලාසි යාවත්කාලීන කිරීම: අනාගතයේ මෙවැනි වංචනික අර්ථකථනයන් වළක්වා ගැනීම සඳහා UDA හි කලාපකරණ රෙගුලාසිවල ඇති නෛතික හිඩැස් (Legal Loopholes) හඳුනාගෙන, ඒවා කඩිනමින් සංශෝධනය කිරීම.
මෙම අර්බුදයට ඉක්මන් සහ සාධාරණ විසඳුමක් ලබා දීම තුළින් පමණක්, වත්මන් රජයට මහජන විශ්වාසය සහ නාගරික පරිසර පද්ධතියේ ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීමට හැකි වනු ඇත.
