උමාලි තිලකරත්න
ශාන්ති දිසානායකගේ ‘වාලුකා’ නවකතාව, සුමිත්රත්නායකගේ ‘මහපොළොව’ ටෙලිනාට්‍යය බවට පත්වුණා. ශාන්ති දිසානායක කියන්නේ, වාලුකා වූකලි, කුලය, ස්ත්‍රිය, දුප්පත්කම යනපීඩිත මෙවලම් අබිබවා දරුවන්ට අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතිය පිළිබඳ කරන ගැඹුරු කතාබහක් බවයි.
මහපොළොවේ විඩාවක් නොමැතිව පීඩාවට උරදෙන ‘සිංගි’ට ප්‍රාණය දෙන උමාලිතිලකරත්න රංගන ශිල්පිනිය, ජීවිතය සහ මහපොළොව ගැන කතා කරන්නේ මෙහෙමයි.
‘සිංගි’ කියන්නේ මානසික ව්‍යාකුලත්වයේපරිසමාප්තියයි. සමාජයට සිංගි බරක්ද? නැත්නම්සිංගි කියන්නේ අභව්‍ය චරිතයක්ද?
සිංගි ජීවත්වන ජන සමාජය නැත්නම් රෙදි නැන්දලා දැන් සමාජයේ ඉතාමත්අඩුයි. සිංගි ජීවත් වෙන්නේ ජීවිතයට පිළිගැනීම අහිමි වීම, අධ්‍යාපනයඅහිමි වීම සහ කුලය කියන කාරණාවන්ට අතරමැදිවයි. සිංගිට අධ්‍යාපනයට ඇති අවකාශයජීවිතයෙන් අහිමි වෙලා. එයා ජීවත් වෙන්නේ රැවටීමකයි. එයා රැවටීමට හසු වෙන්නේ එයාගේමපන්තියේ අයගෙන්. කළකිරීම ඇගේ ජීවිතයේ එක කොටසක් බවට පත්වෙලා තිබෙනවා. දරුණු මානසිකපීඩනයක් තුළ අවතැන්වෙලා සිටින ඇයට ජීවිතයේ හමුවූ සහනය, නැත්නම්සුහදකම තවත් විදියට කියන්නේ නම් ආකර්ෂණීය වස්තුව වුණත් පසුකාලයේදී රැවටීමක් බව ඇයටතේරුම් යනවා. එයින් ඇය තවත් මානසික පීඩනයට පත්කරනවා. මුත්තම්මා ඇගේ ජීවිතයේආදරණීයම පුද්ගලයා වුණත්, ඇත්ත ජීවිතයේදී සිංගි කියන්නේ මානසික පීඩිනයේ ගිලුණු ස්ත්‍රියක්.
සිංගිට ජීවිතය සැබැවින්ම කටුකයි. ඇය ඒ කටුකත්වයට හුරුවෙලාද, නැත්නම් ඇයසිටින්නේ විඳවීමකද?
කටුකයි කියන්නේ මානසිකව කටුකයි කියන දේටයි. තමන් දරුවෙක් බිහිකළාකියන දේ දැක දැක එය නොපිළිගෙන සිටින්නට ඇයට සිදුවෙලා තිබෙනවා. තමන්ගේ ලේ මස් ඇටනහර, දසමසක්තිස්සේ එකට බෙදාගත් කෙනා ඇයට හඳුනාගන්න බැරිව තිබෙනවා. බොරුව සහ මුලාව අතර ඇයහොල්මන් කරනවා. සිංගි දන්නේ නැහැ කාවද විශ්වාස කරන්නේ, කාවද විශ්වාසනොකරන්නේ කියන කාරණය. තමාගේ හිත ගිය රතු අප්පු සහෝදරයා බවට පත්වෙද්දී, හාතා සමඟඉදිරියේදී පවුල් කන්නේ කොහොමද කියන කාරණය ඇගේ සිත අවුලින් අවුලට පත්කරනවා.
ජීවිතයටපවතින්න අත්‍යවශ්‍යම කරන විශ්වාසය කියන දේ පෑලදොරින් නික්ම යාම තුළ ඇය මහත් වූමානසික අවපීඩනයක ගොදුරක් බවට පත්ව තිබෙනවා. මෙහෙම ජීවත්වන සිංගිට රැකවරණයක් ජීවිතයපුරා ලැබිලා හෝ ඉදිරියේදී ලැබෙයි කියන හෝඩුවාවක්වත් නැහැ. ඒ තත්ත්වය තුළ ඇයමුරණ්ඩු වෙනවා. චරිතයට බාහිරින් ලැබෙන අඩන්තේට්ටම් හේතුවෙන් චරිතය අභ්‍යන්තරිකව ගැටෙනවා.
අධ්‍යාපනයට ඇති අයිතිය උදුරා ගැනීම සහ කුල පීඩනය අතර තිබෙන්නේවෙන්කරන්න බැරි තරම් බැඳීමක්. සිංගි උත්සාහ කරන්නේ මේ පිළිබඳ කතාන්දරය සමාජයටකියන්නද?
ජීවිතයේ කටුකත්වය සහ අධ්‍යාපනය අහිමි වීම පිළිබඳ ඇඟවීමක් මහපොළොවටෙලිය පුරාම සිදුකරනවා. විශ්වාසභංගත්වය, ජීවිතයේ එදිනෙදා තත්ත්වය පිළිබඳ ඇති නොදැනුවත්කම, මානසික ව්‍යාකුලත්වයයන ඒවා සමඟ සිංගිගේ ජීවිතය පැද්දි පැද්දී ඉදිරියට යනවා. අධ්‍යාපනය ලැබීමෙන්සාර්ථකත්වය ලබාගන්නවාද කියන්න අමාරුයි.
රංගනශිල්පියෙකු ලෙස මහපොළොව නාට්‍යයේ රූගත කිරීම්වලදී මට ලැබෙන්නේ ඇක්ෂන්-කට් කියනකාලය අතරතුර වෙලාවයි. වේදිකාවේ මෙන් නොවෙයි, කැමරාවක් ඉදිරියේදී ලැබෙන්නේ ඉතාමත් සුළු වෙලාවක්. ඒ කාලය තුළ අපිහැඟීම් සමඟ ඔට්ටු වෙනවා. අපට මෙහිදී මෙවලම් වශයෙන් තිබෙන්නේ හැඟීම්, කටහඬ සහ සිරුර පමණයි.
රංගනයේදී ලබාගන්නා සාර්ථකත්වය ඒ මොහොතේම දැනෙනවා. මට සිංගි කියනගැහැනු ළමයා දැනෙන ආකාරය සහ එය මවා පෙන්වීමට කරන උත්සාහය අතිසාර්ථක වන අවස්ථාතිබෙනවා. උපරිමය උත්සාහ කළත් එම අවස්ථාවන් ගිලිහී ගිය අවස්ථාවනුත් තිබෙනවා.
අධ්‍යාපනය අහිමිවීම නිසා ජීවිතය ඛේදයක් විය හැකියි. මා කතාකරන්නේසහතික පත්‍ර ලබාගැනීමේ අධ්‍යාපනයක් ගැන නොවෙයි. ගැහැනියකට සිය ජීවිතය සවිබල ගන්වාගැනීමට අධ්‍යාපනය අත්‍යවශ්‍යයි. සිය සිරුර සම්බන්ධයෙන්, සිරුරේසිදුවන වෙනස්කම් සම්බන්ධයෙන්, හෝමෝන විපර්යාසයන් සම්බන්ධයෙන් සහ පසුව මවක් බවට පත්වීම දක්වාමගැහැනියකට තමන් අවබෝධ කර ගැන්මට අධ්‍යාපනය අවශ්‍යයි.
මනුෂ්‍යයකුවශයෙන් ජීවත්වීමට, සමාජයේ අනෙකා හා ගැටෙමින්ඉදිරියට ගමන් කිරීමට, හැඟීම්, කතාබහ පාලනයට සහ හැසිරවීමට අධ්‍යාපනය පිළිබඳ අයිතිය ආරක්ෂා කළ යුතුවෙනවා. කෙනෙක් තමන්ගේ ආරක්ෂාව තහවුරු කරගන්නේ ඒ දැනුවත්භාවය තුළිනුයි. අධ්‍යාපනයඅහිමිවුණු සිංගිගේ ජීවිතය කියාදෙන්නේ එක්තරා ආකාරයකට එහි ඛේදවාචකය තමයි.
ගම සහ නගරය නම් කලාප අතර මනුෂ්‍යයා වෙනස් අත්දැකීම් ලබනවා. මහපොළොවටෙලිකතාව ගම කේන්ද්‍ර කරගත්, රටේ කතාවක් නේද?
අප ජීවත්වන්නේ ගමේද නගරයේද කියන කාරණය වැදගත් නැහැ. රටේ හෝ ලෝකයේකුමන තැනක ජීවත්වුණත් කොලිටි ලයිෆ් එකක් උදෙසා මනුෂ්‍යයෙකුට අධ්‍යාපනය අත්‍යවශ්‍යයිකියන පණිවුඩය සිංගි නොකියා කියාපානවා.
මිථ්‍යාව සහසත්‍යය අතර පරතරය වෙන්කර තේරුම් ගැනීමට මූලික අයිතියක් විදියට අධ්‍යාපනය අත්‍යවශ්‍යයි.
ජීවිතය පිළිබඳ විෂය සාර්ථක කරගැනීම තමයි වැදගත් වන්නේ. සිංගිට අධ්‍යාපනයනැති කර තිබෙන නිසාම එයා අතරමං වෙලා ඉන්නවා. පොදු සමාජයේත්, කලානිර්මාණයක් රස විඳීම හෝ කලා සාහිත්‍ය නිර්මාණයක් තෝරාගැනීම සම්බන්ධයෙන් අද අනේකගැටලු පවතිනවා. ඇසට පෙනෙන දේ, කනට ඇසෙන දේ සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කිරීමේදී සමාජයේ බොහෝ අයටබොහෝ දේ මඟ හැරෙනවා. වෙළඳ ප්‍රචාරණයන්ට අද සමාජයේ රැවටීම් අපමණයි. ගමේ නගරයේ හෝස්ත්‍රී පුරුෂ කියලා භේදයක් නැහැ. රැවටීම අද පොදු කාරණයක්ව තිබෙනවා.
එකපැත්තකින් ගම පෝෂිතයි. ගමේ මිනිසුන්ට හුස්ම ගන්න ඉඩකඩ තිබෙනවා.අපි කොහේ සිටියත් හැමෝම එකිනෙකාගෙන් වෙනස්. හැම කෙනෙක්ම විශේෂයි. හැමෝටම තිබෙන්නේඑක කොපියයි. වැදගත් වන්නේ පුද්ගලයන් තමන්ව කොයිතරම් දුරට වටහාගෙන සිටිනවාද යන්නයි. ගැහැනු පිරිමි රසායනිකව වෙනස්කම් තිබෙනවා. ශරීර වෙනස්කම් වගේම දුර්වලකම්ද තිබෙනවා. ඒවා අතික්‍රමණය කළ අයත් අප අතර සිටිනවා. සැවොම මනුෂ්‍යයන් විදියට තමන්ට ඇතිහැකියාවන් මතු කර ගන්නවා.
තමන්ගේ සීමාවන් මොනවාද යන්න තීන්දු කරන්නේ තමන්ම මිස සංස්කෘතික සාධකවලට නතුවිය යුතු නැහැ.අප අත්දකින දේ කොච්චර දුරට මිථ්‍යාවද, නැත්නම් කොපමණක් සත්‍යවාදීද, විද්‍යාත්මකද, නැද්ද යන්න වටහා ගැනීම ඉතාමත් වැදගත් වෙනවා. තමාට පිටතින් වටිනාකම්සෙවීම කියන්නේ ආකල්පමය වශයෙන් ඇති ගැටලුවක්. පුද්ගලයන් තමන්ගේ ජීවිතයට අනෙකාතුළින් වටිනාකම් සොයන්නේ තමා තුළ ආත්ම විශ්වාසය නොමැති වීම තුළයි.
ලංකාවේ ගම සහ නගරය අතර ආකල්පය වෙනසක් නොමැති බවක් ඇඟවෙනවා. මහපොළොවකියන්නේ ඒ බෙදීම අවලංගු වන තැනක් විය යුතුයි නේද?
පාරිසරික සහ ජානමය වශයෙන් යම් යම් දේ වෙනස් වුණත්, ගම සහ නගරයඅතර පැහැදිලි වෙනසක් මා දකින්නේ නැහැ. ගමේ කාන්තාව හෝ නගරයේ පිරිමියා කියලා වෙන්කරලා සමහර විට හඳුනාගන්න බැහැ. සෑම තැනෙකම මිනිසුන්ගේ මනස ක්‍රියාත්මක වන්නේ එකමරිද්මයකටයි. ගමේ සිට නගරයට අවුත් දස්කම් පාන පිරිස් අපමණක් සිටිනවා.ගමේ සිටවිදෙස්ගතව ජීවිතය ඉතාමත් තෘප්තිමත්ව ගතකරන අයත් සිටිනවා.
අප තුන්වන ලෝකයේ රටක් වුණත් අද තාක්ෂණික වශයෙන් ලෝකයේ ඇති දියුණුවඅපටත් හිමිවෙලා තිබෙනවා. නගරයේ ජීවත්වුණත් අඩු පහසුකම් යටතේ ජීවත්වන පිරිස් කෙතරම්සිටිනවාද? නගරයේවිදුලිය, ප්‍රවාහනපහසුකම් තිබෙනවා. වන සතුන්ගේ අභියෝගවලින් තොරව ජීවත් වෙනවා. ඒත් ඈත ගම්දනව්වල අලිඇතුන්ගේ සහ වන සතුන්ගේ අභියෝග සමග ඔවුන් සොබාදහම තුළ සියල්ලෝ එකට ජීවත් වෙනවා. ඒමනුෂ්‍යයන් ඒ ජීවිත කටුකයි හෝ දුෂ්කරයි කියලා ඒ ජීවන මාදිලිය අතහැරදාලා යන්නේනැහැ. ඒ අභියෝගවලට මුහුණදීලා ඒ තුළම ජීවත් වෙනවා. ඒ මිනිසුන්ට තවත් ජන පිරිසකගේඅනුකම්පාව අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. ඔවුන්ගේ ජීවිත ඇගයීමට ලක්විය යුතුයි.
දෙන දෙවියෝගෙට ගෙනැවිත් දෙනවා කිව්වත් කවුරුවත් කාටවත් කිසිවක් දෙන්නේ නැහැ. මිථ්‍යාවපැත්තෙන් බැලුවත් ගමේ නගරයේ ඒ පිළිබඳ පොදුවේ පිළිගත් ආකල්ප තිබෙනවා. ගමද නගරයදනැත්නම් ස්ත්‍රීද පුරුෂද කියන භේදය නොවෙයි ආකල්පමය වශයෙන් අද අප ජීවත් වෙන්නේකොහොමද කියන කාරණය වැදගත් වෙනවා.
ලංකාවේ සමහර ටෙලි නිර්මාණ පිළිබඳ අතිශෝක්තියක් සහ සමහර නිර්මාණකෙරේ නොසැලකිල්ලක් පොදු රසිකයන් අතර තිබෙනවා. වෘත්තීය රංගන ශිල්පිනියෙක් විදියටටෙලිනාට්‍ය ක්ෂේත්‍රය දකින්නේ කෙලෙසද?
ලංකාවේ ජනප්‍රිය සහ සම්භාව්‍ය නිර්මාණ විදියට නිර්මාණ එකිනෙකසන්සන්දනය කිරීමට මා කැමති නැහැ. අද රටේ ටෙලි නිර්මාණයක් නිෂ්පාදනය වන ආකාරයබින්දුවේ සිට හදන්න වෙලා තිබෙනවා. අද ටෙලිනාට්‍යවල මෙම ගුණාංග තිබිය යුතුයි හෝ මේවානොතිබිය යුතුයි කියා කලින් සැකසූ නිර්ණායකයන් නැහැ. එමනිසා ක්ෂේත්‍රයට එන අය තමන්ටකැමති දේ කැමති ආකාරයට කරනවා. ඒ තත්ත්වය තුළ අපට දැන් ටෙලි නිර්මාණ ගුණාගුණ අනුවවර්ගීකරණය කරන්න බැහැ. ටෙලිනාට්‍ය ගුණාත්මකබවින් වැඩි කරගන්න රාජ්‍ය හෝ පරිපාලනමට්ටමින් නියාමනයක් අවශ්‍ය වී තිබෙනවා.
ඒ ආකාරයෙන් ඉහළින් නිර්ණායක ඉදිරිපත් වුවහොත් ඊට අනුගතව කටයුතුකරන්නට ක්ෂේත්‍රයේ අයට සිදුවනවා. එතැනදී නිර්මාණවල විනය ගොඩනැගෙනවා. එහෙම දිනයක්උදාවුණොත් අපට පුළුවන් හොඳ නිර්මාණ සහ නොහොඳ නිර්මාණ ගැන විවෘතව කතාකරන්න. පවතිනතත්ත්වය තුළ එම අවස්ථාව අපට නැහැ.
අනෙක් අතට රංගන ශිල්පීන්ගේ තත්ත්වය ඉතාමත් අවුල්සහගතයි. වෙනත්ක්ෂේත්‍රවල අය මෙන් නොවෙයි අප පැය අටක් දොළහක් පමණ සමහර විටදී දවසකට වැඩ කරනවා.අපි වැඩ කරන්නේ මෙවලම වශයෙන් සිරුර යොදාගනිමිනුයි. සිරුර ක්ෂය වෙන වේගයෙන්, රෙපයාර් කරන්න පහසු නැහැ.
අද බොහෝ රංගනශිල්පීන් මේ ව්‍යාකූල තත්ත්වය තේරුම් ගෙන තිබෙනවා.ඔවුන් ක්ෂේත්‍රයේ රැදී සිටින්නේ රංගනය පිළිබඳ ඇති කැමැත්ත නිසා මිස, ඉන් පෙරළාලැබෙන ප්‍රතිචාර ගැන තෘප්තිමත්ව නොවෙයි. අනෙක් අතට කලාවේ අනෙක් ක්ෂේත්‍ර වගේනොවෙයි ටෙලිනාට්‍ය ක්ෂේත්‍රයේදී නාට්‍ය නැවත නැවත නාලිකාවල විකාශය කළත් රංගනශිල්පීන්ට ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙන්නේ නැහැ.
කර්තෘභාගය පිළිබඳ අයිතිය අද ලෝකයේ සෑම ක්ෂේත්‍රයකදීම දක්නට හැකියි.විදෙස් රටවල නම් පරිපාලනයන් හෝ ආයතන මේ ක්ෂේත්‍රයට මැදිහත්වෙලා නියාමනයක් සකසාතිබෙනවා. ලංකාවේ මේ සම්බන්ධයෙන් තනි තනි පුද්ගලයින් සාකච්ඡා සිදු කර තිබුණත් ක්‍රියාත්මකභාවයේදීකිසිවක් සිදුවී නැහැ. එම තත්ත්වය තුළ නිර්මාණයන්හි ප්‍රමිතිය පිළිබඳ කතා කිරීමේවිශාල ගැටලුවක් අද තිබෙනවා.
පවිත්‍රා රූපසිංහ අනිද්දා පුවත්පත.
