ආසියාවේ අරගල රැල්ල අද නතරව ඇත්තේ කොතැනද? කාගේ උවමනාවෙහි ද?
අරගලයෙන් මතුවූ පරිභෝජන ධනවාදයට පිළිතුරු සපයන විකල්පය හිමි වන්නේ කා වෙතට ද?
මාස කීපයක් තිස්සේ ඇති වූ ප‍්‍රචණ්ඩකාරී අරගල හේතුවෙන් බංගලාදේශයේ අග්‍රාමාත්‍ය ධුරයෙන් ශික් හසීනා ඉල්ලා අස්වීමෙන් පසු පිහිටුවන ලද නව අන්තර්වාර රජය පවත්වාගෙන යාමට අරමුදල් සම්පාදනය බරපතළ ගැටලුවක් වී ඇතැයි වාර්තා වේ.
ඒ හේතුවෙන් අන්තර්ජාතික අරමුදල් සම්පාදන ආයතන හරහා ඩොලර් බිලියන අටක ආධාරයක් අන්තර්වාර රජය ඉල්ලා ඇත.
ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදල, ලෝක බැංකු හා ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව මෙන්ම සෙසු ණය දෙන ආයතන හරහා මෙම මුදල් ලබා ගැනීමට ඔවුන් අපේක්ෂා කරයි.
ගත වූ මාස කිහිපයකදී එරට තුළ ඇති වූ අරගලය මේ වන විට දැඩි ආර්ථික අර්බුදයක් බවට පරිවර්තනය වී ඇත.
දැනටමත් බංගලාදේශය ගෙවිය යුතු විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 100කට වැඩිවන අතර ඒ සඳහා වන ණය පොලිය ගෙවීමට ඩොලර් බිලියන තුනක් කඩිනමින් අත්‍යවශ්‍යව ඇත.
පවතින විදේශ මුදල් හිඟතාවය මත එරට තුළ ආහාර ඉන්ධන ඇතුළු සැපයුම් ජාල බිඳ වැටීමේ ඉහළ අවදානමකටද මේ වනවිට ලක්ව ඇත.
දැනටමත් ඇතැම් ප්‍රදේශවල ජනතාව ආහාර, ඖෂධ, ඉන්ධන රැස්කිරීම ආරම්භ කර තිබීම හේතුවෙන් අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ හිඟතාවයක්ද මතුව ඇත.
කෙසේ වුවද මීට වසරකට පෙර බංග්ලාදේශය විසින් ලංකාවේ ආර්ථික අර්බූධය හමුවේ ණය ලබාදෙන ලද අතර, පසුගියදා බලයෙන් පහ කෙරුණු ෂෙයික් හසීනා පැවසූයේ අමෙරිකාව විසින් ඉල්ලා සිටි සෙන්ට් මාර්ටින් දූපත ඔවුනට පවරා දුන්නේ නම් මෙවන් අරගලයක් සිදු නොවනු ඇති බවය.
මාලේ ටත් ලෙඩේ බෝ වෙයි
මේ අතර අපගේ අසල්වැසි රාජ්‍යයක් වන මාලදිවයින ආර්ථික අර්බූධයකට ඇද හැලෙමින් තිබෙන බව විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කරයි.
භාවිතා කළ හැකි ඩොලර් අවසන් වෙමින් පවතින බවට වන වාර්තා මධ්‍යයේ, මාලදිවයිනේ හිටපු මුදල් අමාත්‍ය ඊබ්‍රාහිම් අමීර් පසුගිය ඉරිදා දින කියා සිටියේ මාලේ අසාර්ථකත්වය කරා ගමන් කරමින් සිටින බවයි.
ඔහු පවසන්නේ මාල දිවයිනේ වත්මන් මූල්‍ය අර්බුදයට මූලික හේතුව අපේක්ෂිත ආදායම මත රඳා පැවතීම බවය.
ෆිච් සහ මූඩීස් වැනි ණය ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතන ළඟදීම මාලදිවයිනේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම පහත හෙළීමට ඉඩ ඇති බව අමීර් පවසයි.
මුදල් රැස්කිරීමේ සාකච්ඡාවලදී ලැබෙන ප්‍රතිචාරය මත Muizzu ගේ රජය තීරණ ගන්නා බවද හිටපු මුදල් අමාත්‍යවරයා චෝදනා කළේය. රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ප්‍රතිචාර රජයට “තේරෙන්නේ නැතැයි ”, ඔහු පවසයි.
“රාජ්‍යයේ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය සහ මූල්‍ය කටයුතු එසේ හැඩගස්වාගත නොහැකියි. මාලදිවයින බිලියන 16 ක අපේක්ෂිත ආදායම මත යැපෙන්න මේ රටේ කටයුතු සිදු වුවහොත් වෙන්නේ මේකයි. දැන් ආණ්ඩුවට වැඩේ හරි යන්නේ නැති බව අවබෝධ වෙලා තියෙනවා”
මාලදිවයිනේ මුදල් අධිකාරිය (MMA) මුදල් අමාත්‍යාංශයට අනතුරු ඇඟවීමේ ලිපියක් යවා දින කිහිපයකට පසු ප්‍රාන්තයේ භාවිතා කළ හැකි ඩොලර් සංචිතය අවසන් වී ඇති බව මෙම සතිය මුලදී වාර්තා විය.
මෙරට ඉතිහාසයේ සංචිත සෘණ අගයකට පහත වැටුණු පළමු අවස්ථාව මෙය බව Male පිහිටි මාධ්‍ය නාලිකාවක් වූ Adhadhu වාර්තා කරයි. භාවිත කළ හැකි ඩොලර් සංචිත මේ වන විට සෘණ අගයක පවතින බව ආරංචි මාර්ග Adhadhu වෙත පවසා ඇත.
ලිපිය සම්පාදන වෙද්දී රජයට ඩොලර් මිලියන 25 ක තෙල් බිලක් ගෙවීමට තිබූ අතර, එම බිල්පත ගෙවියහොත් සංචිත අවසන් වී අවාසියක් විය හැකි බව නිලධාරියෙක් මාලදිවයින මාධ්‍ය නාලිකාවක් වූ Adhadhu වෙත පවසා ඇත.
“එය ඍණ කරා ළඟා වූවා නම්, අද ඩොලර් මිලියන 25 ක තෙල් බිල නිසා සංචිතය අඩු මට්ටමකට ළඟා විය. ඒ ගෙවීම ප්‍රමාද කරන්න බැහැ.”
මෙයින් දින කිහිපයකට පසු, මාලදිවයිනේ බැංකුව (BML) ඉරිදා Rufiyaa කාඩ්පත් සමඟ ඩොලර් ගනුදෙනු අවහිර කළ අතර කලින් නිකුත් කරන ලද ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් සීමාව ඩොලර් 100 දක්වා අඩු කර ඇත.
මෙම වෙනස්කම් වහාම ක්‍රියාත්මක වන බවත්, එය සිදුකරන්නේ කාඩ්පත් සඳහා වියදම් කරන විදේශ මුදල් භාවිතය ඉහළ යාම සහ බැංකුවට විදේශ මුදල් ස්ථිතික ලෙස විකිණීමට පිළිතුරක් ලෙස බවත් රටේ ජාතික බැංකුව පවසා ඇත.
මාල දිවයින ආසියානු කලාපය තුළ වැදගත් පිහිටීමක ඇති දූපතක් ලෙස ගැනේ.
ඉන්දියාව සුරැකෙන්නේ කෙසේ ද?
