උදෑසන සීතල මීදුම අතරින් තේ දලු නෙළන දෑත් දෙස බලන ඕනෑම සංචාරකයෙකුට මධ්යම කඳුකරය සුන්දර
පාරාදීසයක් විය හැකිය. එහෙත්, එම දලු කූඩය තුළ සිරවී ඇත්තේ වසර දෙසියයක ලේ, කඳුළු සහ අසීමිත ශ්රම සූරාකෑමේ ඉතිහාසයකි.
බ්රිතාන්යයන් විසින් මෙරටට රැගෙන ආ "ඉන්දීය සම්භවයක් සහිත වතු ජනතාව" නිදහසින් පසු ශ්රී ලංකාවේ දේශපාලන ආර්ථිකයේ ප්රධානම විදේශ විනිමය උත්පාදකයන් වුවද, ඔවුන් තවමත් ජීවත් වන්නේ නූතන වහල්භාවයක යැයි කීම අතිශයෝක්තියක් නොවේ.
නිදහසින් පසු දේශපාලන පාවාදීම
1948 නිදහස ලැබීමෙන් පසු ශ්රී ලාංකීය දේශපාලනය මුලින්ම කළේ වතු කම්කරුවාගේ පුරවැසිභාවය සහ ඡන්ද අයිතිය අහිමි කිරීමයි. එතැන් සිට දශක අටකට ආසන්න කාලයක් ගතවී ඇතත්, වතු කම්කරුවා දේශපාලනඥයන්ට "ඡන්ද බැංකුවක්" පමණක් වී ඇත. සෑම මැතිවරණයකදීම රුපියල් සියයකින් හෝ දෙසියයකින් වැටුප වැඩි කරන බවට පොරොන්දු දෙන පාලකයන්, බලයට පත්වූ පසු වතු සමාගම් (RPC) සමඟ රහස් ගනුදෙනු වල නිරත වීම සාමාන්ය සම්ප්රදාය වී තිබේ.
2024 සහ 2025 වසරවල රුපියල් 1,700 සහ 1,750 වැටුප් වැඩි කිරීම් සම්බන්ධයෙන් ඇති වූ නාටකීය තත්ත්වය මෙයට කදිම නිදසුනකි. ගැසට් නිවේදන නිකුත් වුවද, අධිකරණ ක්රියාමාර්ග හරහා සමාගම් එය ප්රමාද කරන විට රජය අසරණ බවක් පෙන්වීම පිටුපස ඇත්තේ දැවැන්ත දේශපාලන-ආයතනික හවුලකි.
EPF මංකොල්ලය: ශ්රමයට කළ නිග්රහය
වතු කම්කරුවෙකුගේ අවසන් බලාපොරොත්තුව වන්නේ තමන්ගේ මහලු වියේදී ලැබෙන සේවක අර්ථසාධක අරමුදලයි (EPF). එහෙත් වතු සමාගම් මේ වන විට සිදුකර ඇති මූල්ය අපරාධය සුළුපටු නොවේ.
-
බිලියන 4.7ක අතුරුදන් වීම: කම්කරු දෙපාර්තමේන්තු දත්ත වලට අනුව රුපියල් බිලියන 8.9ක් කම්කරුවන්ගෙන් අයකරගෙන තිබුණද, මහා බැංකුවට ලැබී ඇත්තේ රුපියල් බිලියන 4.2ක් පමණි. ඉතිරි බිලියන 4.7 සමාගම් සන්තකයේ තිබීම රාජ්ය අනුග්රහය ලත් මංකොල්ලයකි.
-
0%ක පොලිය: සාමාන්ය පුරවැසියෙකුගේ EPF ගිණුමට 9%කට අධික පොලියක් ලැබෙන විට, වතු කම්කරුවාගේ ගිණුමට 0%ක පොලියක් ලැබීම කුමන යුක්තියක් ද?
-
පරිපාලන ගාස්තු සූරාකෑම: කම්කරුවාගේ අරමුදලින් 2.5%ක් "පරිපාලන ගාස්තු" ලෙස නැවත සමාගම් වලටම හිමිවීම හාස්යයට කරුණකි.
දහඩිය උරුමයටත් පගාව දිය යුතු රටක්
වීරප්පන් මාරියන් වැනි කම්කරුවන් වසර 30-40ක් දහඩිය හෙළුවද, තමන්ට අර්ථසාධක ගිණුමක් තිබේදැයි පවා නොදන්නා තත්ත්වයට පත්ව ඇත්තේ වතු පරිපාලනයේ හිතාමතා සිදුකරන නොසලකා හැරීම් නිසාය. තමන්ගේම මුදල් ලබා ගැනීමට නිලධාරීන්ට ලක්ෂ ගණනින් "පගාව" දීමට සිදුවීම ශ්රී ලංකාවේ රාජ්ය යාන්ත්රණයේ සහ පෞද්ගලික වතු කළමනාකාරීත්වයේ සදාචාරාත්මක බිඳවැටීම පසක් කරයි.
"ලක්ෂ විස්සක් ලැබෙනවා නම් එයින් ලක්ෂ පහක්වත් ඒ නිලධාරියාට දෙන්න ඕන. නිලධාරීන්ට වගේම කම්කරුවන්ටත් ඒක දැන් පුරුද්දකට ගිහින්."
මෙම ප්රකාශය තුළ ගැබ්ව ඇත්තේ හුදෙක් දූෂණය පිළිබඳ කතාවක් නොව, වතු ජනතාව කෙරෙහි පවතින ක්රමවේදිත පීඩනයයි.
අනාගතය: 2026 සහ ඉන් ඔබ්බට
2025 දෙසැම්බර් වන විටත් පොරොන්දු වූ රුපියල් 1,750 ක වැටුප නොලැබීමත්, EPF ගැටලුව තවදුරටත් උසාවි ලේඛන වලට පමණක් සීමා වීමත් තුළින් පෙනී යන්නේ ක්රමයේ වෙනසක් නොව පීඩනයේ අඛණ්ඩ පැවැත්මකි.
රාජ්ය වතු සමාගම් සඳහා රජය බිලියන 5ක් වෙන් කිරීම සුබදායී වුවද, පෞද්ගලික RPC සමාගම් පාලනය කිරීමට රජයට ඇති නොහැකියාව හෝ අකමැත්ත ප්රශ්න කළ යුතුය. වතු කම්කරුවාගේ අරගලය හුදෙක් වැටුප් අරගලයක් නොවේ; එය මිනිස් ගරුත්වය උදෙසා කෙරෙන අරගලයකි.
ශ්රී ලංකාවේ දේශපාලන ආර්ථිකය සැබවින්ම යුක්ති සහගත වීමට නම්, කඳුකරයේ ලේ සහ දහඩිය මත ගොඩනැගුණු මේ ආර්ථිකය තුළ එම ශ්රමිකයාට හිමි නිසි කොටස - හිඟයකින් තොරව, අල්ලසකින් තොරව සහ ගෞරවනීය ලෙස ලබා දිය යුතුය. එසේ නොවන තාක් කල්, 2026 ජනවාරි පොරොන්දුව ද තවත් එක දේශපාලන ප්රයෝගයක් පමණක් වනු ඇත.
