(Pulse-line, Vox Civis විසිනි)
සාරාංශය
පසුගිය වසරේ මැතිවරණයේදී වත්මන් ජනාධිපතිවරයා "ප්රථමයෙන්, දෙවනුව සහ තෙවනුවත් වගවීම" (Accountability - first, second, and third) යන තේමාව පෙරදැරිව බලයට පැමිණියේය. මූල්ය පාලනය සහ පිරිසිදු පාලනය සඳහා විගණකාධිපතිවරයාගේ කාර්යභාරය අතිශය වැදගත් බව ඔහු එදා අවධාරණය කළේය. නමුත් වසරකට පසු, පෙර නොවූ විරූ ස්වභාවික ආපදාවක් හමුවේ රට දේශපාලන සහ ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින විට, එදා දුන් පොරොන්දු සහ වත්මන් ක්රියාකාරීත්වය අතර විශාල පරතරයක් නිර්මාණය වී ඇති බව මෙවර Pulse-line වෙබ් අඩවියේ “The consequences of deferred accountability” ලිපිය පෙන්වා දෙයි.
පුරප්පාඩු, ප්රමාදයන් සහ නිදහසට කරුණු
ජනාධිපතිවරයා "වගවීමේ හදවත" ලෙස හැඳින්වූ විගණකාධිපති ධුරය 2025 අප්රේල් මස සිට හිස්ව පැවතීම මෙම තත්ත්වයට හොඳම උදාහරණයකි. ආපදා සහන බෙදා හැරීමේදී වගවීමක් නොමැති බවට චෝදනා එල්ල වී ඇත්තේ මෙම පසුබිම තුළය. සහන බෙදා හැරීමේදී දේශපාලන හිතවතුන්ට පමණක් සලකන බවටත්, ආපදාවට ලක් නොවූවන්ට පවා පාලක පක්ෂයේ හිතවතුන් නම් සහන ලබා දීමට උත්සාහ කරන බවටත් ශ්රී ලංකා ග්රාම නිලධාරී සංගමය චෝදනා කරයි. ජාතික ජන බලවේගයේ (NPP) ප්රාදේශීය ක්රියාකාරීන්ගෙන් ග්රාම නිලධාරීන්ට දැඩි බලපෑම් එල්ල වන බව එහි කැඳවුම්කරු සුමිත් කොඩිකාර පවසා ඇත.
නීතිය උල්ලංඝනය කිරීම ආපදාවට ලක් නොවූවන්ගේ නම් ඇතුළත් කර සහන ලබා දීමට පාලක පක්ෂයේ ක්රියාකාරීන් විශේෂ ආකෘති පත්ර සකස් කර ඇති බවට චෝදනා එල්ල වී තිබේ. මෙය බරපතල නීති උල්ලංඝනයකි. එහෙත් මෙය සොයා බැලිය යුතු විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව අකර්මණ්ය වී ඇත්තේ රජයේ උදාසීනත්වය හේතුවෙනි. වත්මන් වැඩබලන විගණකාධිපති ජී.එච්.ඩී. ධර්මපාල මහතාගේ කාර්යක්ෂමතාව කෝප් (COPE) සහ කෝපා (COPA) කමිටු විසින් පිළිගෙන ඇතත්, ඔහු ස්ථිර නොකරන්නේ රජයට අවනත "නම්යශීලී" අයෙකු පත් කර ගැනීමේ අරමුණින් බව බොහෝ දෙනා සැක කරති.
ප්රතිසංස්කරණ ප්රතිරූපය සහ යථාර්ථය වගවීම ගැන කතා කළ රජයක් යටතේ විගණකාධිපතිවරයෙකු පත් නොකිරීම තාක්ෂණික දෝෂයක් නොව දේශපාලන සංඥාවකි. එසේම, ජාතික ආර්ථිකයට බරක් වී ඇති ශ්රීලන්කන් ගුවන් සමාගම (SriLankan Airlines) මාස අටක් තිස්සේ ප්රධාන විධායක නිලධාරියෙකු (CEO) නොමැතිව පවත්වාගෙන යාමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ රජයේ නොහැකියාව හෝ වෙනත් යටි අරමුණු පවතින බවයි.
පාර්ලිමේන්තු වාර්තාව සහ වගවීමේ විරුද්ධාභාසය වත්මන් ජනාධිපතිවරයා සහ අගමැතිවරයා 2023 ජුනි මාසයේදී, ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදලේ (IMF) නිර්දේශයක් වූ 'වත්කම් ප්රකාශ කිරීමේ පනතට' (Asset Declaration Act) විරුද්ධව ඡන්දය ප්රකාශ කළ බව ලිපිය මතක් කර දෙයි. අන් අයගෙන් වගවීම ඉල්ලා සිටින අතරම තමන් ඊට යටත් වීම ප්රතික්ෂේප කිරීම හෝ ප්රමාද කිරීම රජයේ ප්රතිපත්තිය වී ඇත. තම හිතවතුන් ආරක්ෂා කිරීම (බීමත් මන්ත්රීවරයෙකුගේ රිය අනතුරකදී පොලිසිය ක්රියා කළ ආකාරය වැනි), විරුද්ධ මත දරන්නන් මර්දනය කිරීම සහ නීතිමය ක්රියාවලීන් දුර්වල කිරීම වැනි කරුණු මගින් රජය කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය පළුදු වෙමින් පවතී.
සදාචාරාත්මක අධිකාරිය අහිමි වීම සහ නිගමනය ජනතාව බලාපොරොත්තු වූයේ නීතිය මත පදනම් වූ පාලනයක් මිස දේශපාලන පහසුව මත ගොඩනැගුණු පාලනයක් නොවේ. ආයෝජකයින් සහ ජාත්යන්තර ප්රජාව රජයේ අස්ථාවරත්වය දෙස විමසිල්ලෙන් බලා සිටී. ලිපිය අවධාරණය කරන්නේ රජය වහාම ස්ථිර විගණකාධිපතිවරයෙකු පත් කළ යුතු බවත්, සියලු පත්වීම් විනිවිදභාවයෙන් යුතුව සිදු කළ යුතු බවත්ය. වගවීම යනු හුදු සටන් පාඨයක් නොව ප්රායෝගිකව ක්රියාත්මක විය යුත්තක් බව රජය වටහා නොගතහොත්, රටේ ඉදිරි ගමන අතීතය නිසා පමණක් නොව වර්තමාන ක්රියාකලාපය නිසාද ඇණහිටිනු ඇත.
Pulse-line හි පළවූ ලිපියේ සිංහල අනුවර්තන පහතින්..
ප්රමාද කළ වගවීමේ විපාක
පසුගිය වසරේ මැතිවරණයට පෙරාතුව ගෙවුණු මාස කිහිපය තුළ, එක් සටන් පාඨයක් සදාචාරාත්මක නියෝගයක බලය සහිතව නැවත නැවතත් කියවෙමින් අන් සියල්ල අභිබවා නැගී සිටියේය: ඒ "වගවීම - පළමුව, දෙවනුව සහ තෙවනුව" යන්නයි. එය වත්මන් ජනාධිපතිවරයාගේ ප්රධාන රැලිකරණය වූ අතර, බැට කෑ ජාතියක් යළි ගොඩනැගීමට ඔහු පොරොන්දු වූ සදාචාරාත්මක නැංගුරම එය විය. පිරිසිදු පාලනයක අත්යවශ්ය පදනම ලෙස මූල්ය අධීක්ෂණය හුවා දක්වමින්, ඔහු විගණකාධිපතිවරයා ගැන සඳහන් කළේ අතිශය ගෞරවනීය පෙරැත්තයක් සහිතවය.
චෝදනා එල්ල වූ වංචා, විනිවිදභාවය නොමැතිකම සහ දේශපාලන දඬුවම් විරහිතභාවය හේතුවෙන් වෙහෙසට පත්ව සිටි මහජනතාව තුළ එකල මෙය ගැඹුරු ලෙස දෝංකාර දුන්නේය. නමුත් පාලන තන්ත්රයේ දැඩි යථාර්ථය හමුවේ සටන් පාඨවල ආයු කාලය කෙටි වේ. අද වන විට, පෙර නොවූ විරූ ස්වභාවික ආපදාවක් හේතුවෙන් හටගත් දේශපාලන හා ආර්ථික අර්බුදයකට ශ්රී ලංකාව මුහුණ දෙමින් සිටින විට, පොරොන්දුව සහ කාර්ය සාධනය අතර පරතරය ඉතා බරපතල තත්ත්වයක් දක්වා පුළුල් වී තිබේ.
පසුගිය වසර තුළ හැඩගැසී ඇත්තේ හුදු පරිපාලනමය ප්රමාදයක් හෝ දේශපාලන වැරදි ගණනය කිරීමක් පමණක් නොවේ. එය එක්තරා රටාවකි; එනම් වගවීම, විනිවිදභාවය සහ නීතිය මත පදනම් වූ පාලනය ආයතනගත කිරීමට පරිපාලනය සැබවින්ම අදහස් කරන්නේද, එසේත් නැතිනම් මැතිවරණ වේදිකාවේ වාචාලකම යනු ජාතික අස්ථාවර මොහොතක මහජන හැඟීම් ග්රහණය කර ගැනීමට යෙදවූ උපක්රමික කතාන්දරයක් පමණක්ද යන්න ප්රශ්න කරන ගැටලුකාරී තේරීම් සහ නිහැඬියාවන් මාලාවකි.
පුරප්පාඩු, ප්රමාදයන් සහ නිදහසට කරුණු 2025 අප්රේල් මාසයේ සිට පුරප්පාඩුව පවතින විගණකාධිපති ධුරයට ස්ථිර පත්වීමක් සිදු කිරීමට පැහැදිලි කළ නොහැකි ලෙස අපොහොසත් වීම තරම් මෙම තත්ත්වය මනාව පෙන්නුම් කරන වෙනත් උදාහරණයක් නොමැත. මෙය ජනාධිපතිවරයා විසින් "වගවීමේ හදවත" ලෙස නැවත නැවතත් හඳුන්වනු ලැබූ ධුරය වීම විශේෂත්වයකි.
ආපදා තත්ත්වයෙන් පසු මුදලින් සහ ද්රව්යමය වශයෙන් සෑම දිශාවකින්ම ආධාර ගලා එන නමුත්, ඒවා පරිහරණය කරන ආකාරය හෝ බෙදා හරින ආකාරය පිළිබඳ වගවීමක් නොමැති වීම හා සම්බන්ධ සියලු ආකාරයේ දූෂිත ක්රියා පිළිබඳ චෝදනා සඳහා මෙම තත්ත්වය පසුබිම සකසා ඇත. ආපදාවට ලක්වූවන් සඳහා රජය විසින් හෙළි කරන ලද දැවැන්ත ආධාර පැකේජය ලබා දීමේදී දේශපාලන හිතවත්කම් මත කටයුතු කරන බවට එල්ල වන චෝදනා දිනෙන් දින උත්සන්න වෙමින් පවතී.
මෙම කාරණය ඉස්මතු කරමින් ශ්රී ලංකා ග්රාම නිලධාරී සංගමය චෝදනා කරන්නේ ප්රාදේශීය දේශපාලඥයින් සහ ජාතික ජන බලවේගයේ (NPP) බිම් මට්ටමේ ක්රියාකාරීන්ගේ දේශපාලන බලපෑම් හේතුවෙන් ආපදා වන්දි ගෙවීම් නිසි ලෙස හෝ සාධාරණ ලෙස සිදු කළ නොහැකි තත්ත්වයක් නිර්මාණය වී ඇති බවයි. එම සංගමයේ කැඳවුම්කරු සුමිත් කොඩිකාර මහතා මාධ්ය වෙත ප්රකාශ කළේ, ආපදාවට ලක් නොවූ ඇතැම් පුද්ගලයන් පවා පාලක පක්ෂයට සම්බන්ධ නම් ඔවුන්ට ආපදා ණය නිකුත් කිරීමට පියවර ගන්නා ලෙස රට පුරා ග්රාම නිලධාරීන්ට දැඩි බලපෑම් එල්ල වෙමින් පවතින බවයි.
ආපදා ප්රතිචාර දැක්වීමේ ක්රියාවලියට සම්බන්ධ ග්රාම නිලධාරීන්ට එල්ල වන දේශපාලන බලපෑම් සම්බන්ධයෙන් මහනුවරදී මාධ්ය අමතමින් කොඩිකාර මහතා වැඩිදුරටත් කියා සිටියේ, මෙවැනි දේශපාලන මැදිහත්වීම් වහාම නතර නොකළහොත්, පාලක පක්ෂයේ ආධාරකරුවන්ට පමණක් වන්දි ලබා දෙන ලෙස නිලධාරීන්ට බලපෑම් එල්ල වනු ඇති බවයි.
නීතිය උල්ලංඝනය කිරීම ජාතික ජන බලවේගයේ ප්රාදේශීය ක්රියාකාරීන් විසින් ආපදාවට ගොදුරු නොවූ නමුත් වන්දි ලබා දීම සඳහා ලැයිස්තුගත කර ඇති පුද්ගලයින්ගේ නම් ඇතුළත් කර විශේෂ ආකෘති පත්ර පවා සකස් කර ඇති බවට ඔහු චෝදනා කළේය. මෙය නීතිය බරපතල ලෙස උල්ලංඝනය කිරීමක් බව ඔහු පෙන්වා දුන්නේය. අවාසනාවකට මෙන්, වර්තමානයේ සිදුවන ක්රියාකාරකම් පිළිබඳව විමසිල්ලෙන් සිටිය යුතු රාජ්ය ආයතනය වන විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව, අප්රේල් මාසයේ සිට ප්රධානියෙකු පත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් වත්මන් දේශපාලන නායකත්වයේ ඇති උදාසීනත්වය හැර වෙනත් හේතුවක් නොමැතිව අකර්මණ්ය වී ඇත.
මාස හතක් පුරා, වැඩබලන විගණකාධිපති ජී.එච්.ඩී. ධර්මපාල මහතා එම ධුරයේ පූර්ණ වගකීම් ඉටු කරමින් සිටී. වඩාත් වැදගත් කරුණ නම් කතානායකවරයා, පොදු ව්යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාව (COPE) සහ රාජ්ය ගිණුම් කාරක සභාව (COPA) වැනි ප්රධාන පාර්ලිමේන්තු අධීක්ෂණ යාන්ත්රණ සියල්ලම ඔහුගේ කාර්යක්ෂමතාව සහතික කර තිබීමයි. ජාතික විගණන කාර්යාලයේ වෘත්තීය සමිති එකමුතුව පසුගිය සතියේ ජනාධිපතිවරයා වෙත ලිඛිතව දන්වා ඇත්තේ ඔහුගේ හැකියාව සහ පවතින තත්ත්වයන් යටතේ හෝ මෙම රික්තය අවසන් කිරීමේ හදිසි අවශ්යතාව අවධාරණය කරමින් ඔහුව පත් කරන ලෙසයි. එහෙත්, කිසිදු ප්රතිචාරයක් නැත.
වත්මන් ජනාධිපතිවරයා විසින්ම 'ආණ්ඩුවේ හදවත' ලෙස විස්තර කරන ලද මෙම ප්රධාන රාජ්ය ආයතනයට පත්වීමක් සිදු කිරීම ප්රමාද වීමට හේතුව පරිපාලනයට අවනත වන අපේක්ෂකයෙකු සොයා ගැනීමට නොහැකි වීම බව බොහෝ දෙනා සැක කරති. භාණ්ඩාගාර ලේකම්, මහජන ආරක්ෂක අමාත්යාංශයේ ලේකම්, අල්ලස් කොමිසමේ ප්රධානියා, අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ (CID) ප්රධානියා වැනි රාජ්ය යාන්ත්රණයේ ප්රධාන තනතුරු සියල්ලම කුමන හෝ අවස්ථාවක පාලක පක්ෂය හා සම්බන්ධ වූවන්ට ලබා දී ඇති බව මෙහිදී නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.
වගවීම තම කේන්ද්රීය සංවිධානාත්මක මූලධර්මය ලෙස පොරොන්දු වූ රජයක් තුළ, විගණකාධිපතිවරයෙකු පත් කිරීමට දිගින් දිගටම අපොහොසත් වීම තවදුරටත් තාක්ෂණික දෝෂයක් ලෙස සැලකිය නොහැකි අතර එය දේශපාලන සංඥාවක් ලෙස සැලකිය යුතුය. අනෙක් අතට, බංකොලොත්භාවයෙන් ගොඩ එන ජාතියකට සිය විගණන යාන්ත්රණයේ මුදුන් මල්කඩෙහි අධීක්ෂණ රික්තයක් දරාගත නොහැක. නමුත් ජාතියට විඳදරාගැනීමට සිදුව ඇත්තේ එයයි.
අනෙකුත් ප්රධාන රාජ්ය ආයතනවල තත්ත්වයද මීට වඩා යහපත් නැත. වාර්ෂිකව බිලියන ගණනින් භාණ්ඩාගාරයේ මුදල් කාබාසිනියා කරන නිමක් නැති මූල්ය අගාධයක් වන ශ්රීලන්කන් ගුවන් සමාගම (SriLankan Airlines), මාස අටක් තිස්සේ ප්රධාන විධායක නිලධාරියෙකු (CEO) නොමැතිව ක්රියාත්මක වේ. ජාතික මූල්ය සඳහා ඉතා තීරණාත්මක ආයතනයක නායකත්වයක් නොමැති වීමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ උදාසීනත්වය, තීරණාත්මකව ක්රියා කිරීමට ඇති නොහැකියාව හෝ යම් යටි අරමුණු ක්රියාත්මක වන බවයි. මේ කිසිවක් පරිපාලනය විසින් ප්රක්ෂේපණය කිරීමට උත්සාහ කරන ප්රතිසංස්කරණවාදී ප්රතිරූපයට නොගැලපේ.
කැපී පෙනෙන පාර්ලිමේන්තු වාර්තාවක් මෙම පරස්පරතා හුදකලා සිදුවීම් ලෙස නොපෙනේ. ඒවා 2023 ජුනි මාසයේ සිදු වූ හෙළිදරව්වක් කරා අපව ගෙන යයි. ඒ රනිල් වික්රමසිංහ මහතාගේ නායකත්වයෙන් යුත් පෙර පරිපාලනය විසින් විනිවිදභාවය ශක්තිමත් කිරීමට සහ දූෂණය මැඩපැවැත්වීමට ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදල (IMF) විසින් නිර්දේශ කරන ලද ප්රධාන පරිපාලන ප්රතිසංස්කරණයක් වන 'වත්කම් ප්රකාශ කිරීමේ පනත' (Asset Declaration Act) හඳුන්වා දුන් අවස්ථාවයි. එකල වත්මන් ජනාධිපතිවරයා සහ වත්මන් අගමැතිවරයා ඇතුළු ජවිපෙ මන්ත්රීවරුන් තිදෙනාම ඊට විරුද්ධව ඡන්දය ප්රකාශ කළහ.
ඔවුන්ගේ විරෝධය සාධාරණීකරණය කරනු ලැබුවේ තෝරා බේරා නීතිය ක්රියාත්මක කිරීම සහ ගැඹුරු පද්ධතිමය පරිවර්තනයක අවශ්යතාව පිළිබඳ දෘෂ්ටිවාදාත්මක තර්ක භාවිතා කරමිනි. එහෙත් යටි පෙළ පණිවිඩය නොවරදින සුළු විය; එනම් රාජ්ය නිලධාරීන්ගේ අවංකභාවය ශක්තිමත් කිරීම සඳහා ජාත්යන්තරව පිළිගත් මෙවලමක් ඉදිරිපත් කළ විට පවා, මෙම මන්ත්රීවරුන් ප්රතිසංස්කරණය වෙනුවට බාධා කිරීම තෝරා ගත් බවයි.
අද එම ඡන්දය වඩාත් තීරණාත්මක ලෙස පෙනේ. රාජ්ය පාලනය කරන පක්ෂය ආයතනගත වගවීමේ රාමු තමන්ගේ කොන්දේසි මත පාලනය කළ නොහැකි නම්, ඒවා පිළිබඳව දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ සැකයෙන් පසු වූ බව ඉන් හෙළි වේ.
වගවීමේ විරුද්ධාභාසය වගවීම සක්රීය කරන යාන්ත්රණවලට ප්රතිරෝධය දක්වන හෝ ඒවා ප්රමාද කරන අතරතුර අන් අයගෙන් වගවීම ඉල්ලා සිටීම, කිසිදු සදාචාරාත්මක වාචාලකමකින් වසන් කළ නොහැකි පරස්පරතාවකි. මෙම ප්රතිවිරෝධය පරිපාලනයේ නිර්වචනීය දේශපාලන පීඩන ලක්ෂ්යය බවට පත්ව ඇත.
ආයතන ශක්තිමත් කිරීම වෙනුවට රජය වැඩි වැඩියෙන් නැඹුරු වී ඇත්තේ බලය මධ්යගත කිරීමටත්, විරුද්ධ මත එරෙහිවාදිකම් ලෙස හුවා දැක්වීමටත්, තම දේශපාලන ප්රතිවාදීන් රාජ්යයේ සතුරන් ලෙස නම් කිරීමටත් ය. එවැනි හැසිරීම් කෙටි කාලීනව පාලනය තහවුරු කර ගත හැකි නමුත්, එය විශ්වාසය සෙමින්, ගැඹුරින් සහ බොහෝ විට ආපසු හැරවිය නොහැකි ලෙස ඛාදනය කරයි. වරණීය වගවීම පිළිබඳ සංජානනය තහවුරු කරන තීරණ සහ ප්රවණතා කිහිපයක් විචාරකයින් පෙන්වා දෙයි. ඒවාට ඇතුළත් වන්නේ:
- දේශපාලන වාසි සඳහා ආඛ්යාන අවි ආයුධ කර ගැනීම: දූෂිත දේශපාලන පන්තියකට ඇති එකම සදාචාරාත්මක විකල්පය ලෙස පක්ෂය මැතිවරණ ප්රචාරණයේදී හුවා දැක්විණි. නමුත් බලයට පත්වීමෙන් පසු එම පරිපාලනයම තමන් දේශනා කළ ප්රමිතීන් ක්රියාත්මක කිරීමට එතරම් උනන්දුවක් නොදක්වන බව පෙනේ.
- දේශපාලන හිතවතුන් ආරක්ෂා කිරීම: පාලක කවයට සමීප යැයි සැලකෙන අය සම්බන්ධ නඩු මන්දගාමීව හෝ කිසිසේත්ම ඉදිරියට නොයන බව පෙනෙන අතර, විචාරකයින්, මාධ්යවේදීන් සහ විපක්ෂයේ පුද්ගලයින් සම්බන්ධ නඩු කෙරෙහි අසමාන අවධානයක් යොමු වන බව පෙනේ. දේශපාලඥයා ආරක්ෂා කිරීමට පොලිසිය ක්රියා කළ ආකාරය නිසා දැඩි දෝෂදර්ශනයට ලක් වූ හිටපු කතානායකවරයා සම්බන්ධ මෝටර් රථ අනතුර මීට කදිම නිදසුනකි. වින්දිතයන් සහ ඇසින් දුටු සාක්ෂිකරුවන් දුසිම් ගණනක් මන්ත්රීවරයා බීමත්ව සිටි බව ප්රකාශ කළද, පසුදා දහවල් වන විටත් ඔහුට බීමත්කම පරීක්ෂා කිරීමේ පරීක්ෂණයක් (breathalyzer test) සිදු කිරීමට පොලිසිය අපොහොසත් විය.
- නීතිමය ක්රියාවලීන් දුර්වල කිරීම: පවතින නඩු පිළිබඳ ප්රසිද්ධ විවේචනවල සිට නීතිමය නියෝග අනුකූල නොවන ලෙස ක්රියාත්මක කිරීම දක්වා, රජය ඇතැම් විට නීතියේ අකුර කෙසේ වෙතත් නීතියේ ආත්මයෙන් බැහැරව ක්රියාත්මක වන බව පෙනේ. උසාවි නියෝග නිකුත් කර ඇති අමාත්යවරුන් තිදෙනෙකුටවත් තවමත් එම නියෝග භාර දී නොමැත. එහෙත් එම පුද්ගලයින්ම දිනපතාම පාහේ මාධ්ය සාකච්ඡා පවත්වමින් නිර්භීතව හැසිරෙයි.
- විරුද්ධ මත මර්දනය කිරීම: වෘත්තීය සමිති, ක්රියාකාරීන්, ශිෂ්ය කණ්ඩායම් සහ වෘත්තිකයන් ගැටළු මතු කිරීම හේතුවෙන් බාධක හෝ කඩාකප්පල්කාරීන් ලෙස ලේබල් කිරීමට ලක්ව ඇත. ප්රජාතන්ත්රවාදී තරඟකාරීත්වයේ සංස්කෘතිය පීඩනයට ලක්ව ඇත.
- පාලන ව්යුහය අස්ථාවර කරන තීරණ: චේතනාන්විතව හෝ දුර්වල සන්නිවේදනය නිසා හෝ වේවා, ප්රතිපත්තිමය දිශානතීන් කිහිපයක් ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා විශාරදයින් අතර මෙන්ම, සාකච්ඡාවකින් තොරව මධ්යගත බලය කප්පාදු කිරීම ගැන සැලකිලිමත් වන ජනවාර්ගික සහ ආගමික ප්රජාවන් අතර අනතුරු ඇඟවීම් මතු කර ඇත.
මෙම කනස්සල්ල පළ කර ඇත්තේ ආන්තික ක්රියාකාරීන් පමණක් නොවේ. සිවිල් සමාජ සංවිධාන, වෘත්තීය කණ්ඩායම්, විද්වතුන්, හිටපු රාජ්ය නිලධාරීන් සහ වෙනසක් බලාපොරොත්තුවෙන් ඡන්දය දුන් (නව ආකාරයක මධ්යගත දේශපාලනීකරණයක් සඳහා ඡන්දය නොදුන්) මහජනතාවගෙන් වර්ධනය වන පිරිසක් විසින් මේවා ප්රකාශ කර ඇත.
සදාචාරාත්මක අධිකාරිය පිළිබඳ ගැටළුව රජයකට අවංකභාවය සහ ස්ථාවරත්වය පෙන්නුම් කළ හැකි නම් ජනප්රිය නොවීම මැද වුවද ආර්ථික අර්බුදයක් හමුවේ පවා පැවතිය හැකිය. එහෙත් එයට පැවතිය නොහැක්කේ සදාචාරාත්මක අධිකාරිය ඛාදනය වූ විටයි; එනම් තමන් දේශනා කරන දේ තවදුරටත් ක්රියාවේ නොයොදවන බවට වන සංජානනය ඇති වූ විටයි. අන් අයගෙන් උසස් සදාචාරාත්මක ප්රමිතියක් ඉල්ලා සිටි පරිපාලනය දැන් එම ප්රමිතියටම මුහුණ දෙමින් සිටී. තවද, එය එම මිනුම් දණ්ඩට ගැලපෙන්නේ නැත.
තවමත් පුරප්පාඩුව පවතින විගණකාධිපති ධුරය, ශ්රීලන්කන් ගුවන් සමාගමේ අකර්මණ්යතාවය, අන් අයගෙන් ඉල්ලා සිටින වත්කම් ප්රකාශ කිරීමේ ප්රතිසංස්කරණවලටම විරුද්ධව ඡන්දය ප්රකාශ කළ ඉතිහාසය, සහ මධ්යගත බලය සහ වරණීය විනිවිදභාවය පිළිබඳ පුළුල් රටාව හුදෙක් නිලධාරිවාදී අක්රමිකතා නොව දේශපාලන දර්ශකයන්ය. වගවීමේ භාෂාව භාවිතා කරමින් බලයට පත් වූ නමුත් දැන් එහි සැබෑ අර්ථය ක්රියාවට නැංවීමට අරගල කරන රජයක කතාව ඒවායින් කියැවේ.
විපක්ෂයේ ආධාරකරුවන් අතර පමණක් නොව, වෙනසක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි මධ්යම පන්තික වෘත්තිකයන්, තරුණ කණ්ඩායම් සහ ඩයස්පෝරා ජාලයන් අතර ද රට පුරා වැඩෙන කලකිරීමේ පැහැදිලි හැඟීමක් පවතී. ඔවුන්ගේ බලාපොරොත්තු කඩවීම විශේෂයෙන් වැදගත් වන්නේ එය දෘෂ්ටිවාදාත්මක එකඟ නොවීමක් නිසා නොව පාවා දුන් අපේක්ෂාවන් නිසා පැන නගින බැවිනි.
ජාතියේ ඉවසීම ගිලිහෙයි මෙම කණ්ඩායම් බලාපොරොත්තු වූයේ දේශපාලන පහසුව මත පාලනය නොව නීතිය මත පදනම් වූ පාලනයකි; දේශපාලනිකව ප්රතිනිර්මාණය කරන ලද ආයතන නොව ස්වාධීන ආයතනයි; නීතිමය ක්රියාවලීන් මග හැරීමට වාචාල සාධාරණීකරණයන් නොව නීතිමය ක්රියාවලීන්ට ගරු කිරීමයි; හදිසි ප්රතිපත්ති වෙනස් කිරීම් නොව ආර්ථික පැහැදිලිකමයි; විස්තර කළ නොහැකි පුරප්පාඩු නොව විනිවිද පෙනෙන පත්වීම්ය; අවසාන වශයෙන් වරණීය ඉලක්ක කිරීම් නොව විශ්වීය වගවීමයි. ඒ වෙනුවට, බොහෝ දෙනෙකුට පෙනෙන්නට පටන් ගෙන ඇත්තේ විනිවිදභාවය නොමැතිකම දෙසට ඇදී යාමක්, විවේචන කෙරෙහි ඇති නොකැමැත්ත සහ වචනය හා ක්රියාව අතර වැඩෙන පරතරයකි.
දේශපාලන නීත්යානුකූලභාවය යනු අසීමිත සම්පතක් නොවන බව වත්මන් පාලන තන්ත්රය තේරුම් ගත යුතුය. එය වචනවලින් නොව හැසිරීමෙන් නැවත පිරවිය යුතුය. IMF විනය යටතේ තවමත් යන්තම් පවතින්නා වූ බිඳෙනසුලු ආර්ථිකයක් තුළ, විශ්වාසය යනු විකල්පයක් නොව විදේශ සංචිතවලට වඩා වටිනා මුදල් ඒකකයකි.
ඊට අමතරව, රජයේ විශ්වසනීයත්වය පිළිබඳ ගැටළුව දැනටමත් පුළුල් පාලන රාමුව තුළට කාන්දු වෙමින් පවතින බව පෙනේ. පැහැදිලි මග පෙන්වීමක් හෝ ස්ථාවර නායකත්වයක් නොමැතිව තීරණ ගැනීම පාහේ කළ නොහැකි බැවින් රාජ්ය නිලධාරීන් ව්යාකූල වී ඇති බව පෙනේ. තීරණාත්මක ආයතනවල ඉහළ පුරප්පාඩු පැවතීම පහළ මට්ටම් දක්වා අකර්මණ්යතාව උග්ර කරන බව ප්රසිද්ධ කරුණකි. එහි ක්ෂණික ප්රතිඵල සමහරක් පහත දැක්වේ:
- ආයෝජකයින් සැක සහිත වීම: නියාමන තීරණ ගැනීම් දේශපාලනකරණය වී හෝ අක්රමවත් බව පෙනෙන විට, ප්රාග්ධනය වඩාත් ආරක්ෂිත ස්ථාන කරා ආපසු යාමට නැඹුරු වේ.
- වෘත්තිකයන් සහ තරුණයින් කලකිරීමට පත්වීම: මෙම පරිපාලනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටි බොහෝ දෙනා දැන් ඔවුන්ගේ බලාපොරොත්තු වැරදි තැනක තැබුවේදැයි ප්රශ්න කරති.
- පරෙස්සම් සහගත ජාත්යන්තර හවුල්කරුවන්: රාජ්ය තාන්ත්රික සහ මූල්ය ආයතන ආණ්ඩු තක්සේරු කරන්නේ ඔවුන්ගේ වාචාලකමෙන් නොව ප්රදර්ශනය කරන ආයතනික අනුකූලතාවයෙනි. වත්මන් පාලන තන්ත්රයට ඒ සම්බන්ධයෙන් පෙන්වීමට ඇත්තේ අල්ප දෙයකි.
ශ්රී ලංකාවට ස්ථාවරත්වය, විනය සහ පැහැදිලිකම අවශ්ය මොහොතක, නිර්මාණය වෙමින් පවතින හැඟීම වන්නේ අස්ථිරභාවය, ආරක්ෂාකාරී බව සහ ආයතනික දුර්වල වීමයි.
විශාලතම අනතුර මහජන කලකිරීමේ රැල්ල මත බලයට පත් වූ ආණ්ඩු අවසානයේ තමන් අතීතයේ නිරන්තරයෙන් හෙළා දැකපු දේම බවට පත්වන තත්ත්වයකට ශ්රී ලංකාව මීට පෙරද මුහුණ දී ඇත. නමුත් අද පවතින අනතුර වඩාත් උග්ර වන්නේ ආර්ථිකයේ බිඳෙනසුලු තත්ත්වය නිසා පමණක් නොව, රජය තමන් සදාචාරාත්මකව උසස්, දෘෂ්ටිවාදාත්මකව පිරිසිදු සහ ඓතිහාසිකව නිවැරදි යැයි හුවා දක්වන බැවිනි.
සදාචාරාත්මක නිශ්චිතභාවය දේශපාලන අධිකාරිය සමඟ මුසු වූ විට, පාලනය සම්මතවාදයක් (orthodoxy) බවට පරිවර්තනය වීමේ අවදානමක් ඇති බව බොහෝ විට නිරීක්ෂණය වේ - එනම් උපදෙස්වලට සවන් නොදෙන, විරුද්ධ මතවලට ප්රතිචාර නොදක්වන සහ තමන්ගේම වැරදිවලට මුහුණ දීමට අකමැති තත්ත්වයකි. පරිපාලනය මෙම මාවතේ දිගටම ගමන් කළහොත්, ප්රතිඵලය පුරෝකථනය කළ හැකිය: ප්රජාතන්ත්රවාදී අවකාශය පටු වීම, සමාජ ධ්රැවීකරණය ගැඹුරු වීම සහ ආයතනික ස්වාධීනත්වය ඛාදනය වීමයි. මෙම රෝග ලක්ෂණ සමහරක් දැනටමත් දැකගත හැකිය.
සෑම තරාතිරමකම ශ්රී ලාංකිකයින් ප්රාතිහාර්යයන් ඉල්ලා නොසිටිති. ඔවුන් හුදෙක් ඉල්ලා සිටින්නේ:
- ස්ථිර, සුදුසුකම් ලත් ප්රධානියෙකු සහිත ක්රියාකාරී විගණකාධිපති කාර්යාලයක්.
- ශ්රීලන්කන් ගුවන් සමාගම ඇතුළු සියලුම ප්රධාන රාජ්ය ආයතන සඳහා විනිවිද පෙනෙන පත්වීම්.
- ආර්ථික ප්රතිපත්ති සඳහා ස්ථාවර, නීති මත පදනම් වූ ප්රවේශයක්.
- වරණීය වගවීම සහ දේශපාලනිකව මෙහෙයවන නීතිමය ක්රියාමාර්ග අවසන් කිරීම.
- ප්රජාතන්ත්රවාදී සම්මතයන්ට, නිදහසට සහ විරුද්ධ මතවලට ගරු කිරීම.
- ජාතික ඒකාබද්ධතාවය පවත්වා ගෙන යන ඒකීය ව්යුහය සඳහා කැපවීම.
- සත්යවාදීව සන්නිවේදනය කරන සහ පහසුව සඳහා කතාන්දර වෙනස් නොකරන රජයක්.
මේවා දෘෂ්ටිවාදාත්මක ඉල්ලීම් නොවේ; පාලන තන්ත්රයේ අසාර්ථකත්වයන් හේතුවෙන් නැවත නැවතත් තැලී පොඩි වී ගිය ජාතියක් යළි ගොඩනැගීම සඳහා වන මූලික පූර්ව අවශ්යතා වේ.
අවස්ථාව සහ වගකීම ජනාධිපතිවරයාට තවමත් දේශපාලන ප්රාග්ධනය ඇත, නමුත් එය හැකිලෙමින් පවතී. ජාතිය තවමත් ඔහුට සවන් දෙන නමුත්, ඒ වර්ධනය වන සැකයකිනි. ඔහුගේ ප්රබලම වත්කම වන්නේ බලාපොරොත්තු ඇති කිරීමට ඔහුට ඇති හැකියාවයි. නමුත් බලාපොරොත්තුව යනු සටන් පාඨ මත නොව සාක්ෂි මත පෝෂණය වන බිඳෙනසුලු හැඟීමකි.
ස්ථිර විගණකාධිපතිවරයෙකු පත් කිරීම, විශේෂයෙන් පාර්ලිමේන්තු අධීක්ෂණ කමිටු සහ ජාතික විගණන කාර්යාලය විසින් අනුමත කරන ලද අයෙකු පත් කිරීම, අහිමි වූ විශ්වසනීයත්වය යළි ඇති කර ගැනීම සඳහා පළමු පියවර වනු ඇත. තීරණාත්මක නායකත්ව තනතුරු ප්රමාදයකින් තොරව පිරවීම මගින් රජයේ බැරෑරුම්කම පෙන්නුම් කරන අතරම, නීතිමය ක්රියාවලීන්ට ස්වාධීනව ක්රියා කිරීමට ඉඩ දීමෙන් විශ්වාසය යළි ගොඩනැගෙනු ඇත. වඩාත් වැදගත් වන්නේ, වගවීම ප්රතිවාදීන්ට පමණක් නොව මිතුරන්ට ද එකසේ අදාළ වන බව පෙන්වීමෙන් සදාචාරාත්මක අධිකාරිය නැවත තහවුරු වනු ඇත.
තවත් කලකිරීමේ චක්රයක් දරා ගැනීමට ශ්රී ලංකාවට නොහැකිය. තවදුරටත් ඛාදනය වීමේ අවදානම දරා ගැනීමට තරම් එහි ආර්ථිකය ඉතා බිඳෙනසුලුය, සමාජ දේහය දිරාපත් වී ඇත, තරුණයින් දැඩි කලකිරීමට පත්ව සිටී, සහ එහි ගෝලීය විශ්වසනීයත්වය යළි ගොඩනගාගෙන ඇත්තේ ඉතා මෑතකදීය. රජයට තවදුරටත් අදාළව සිටීමට අවශ්ය නම්, කතාන්දර සහ යථාර්ථය අතර පුළුල් වන පරතරයට මුහුණ දිය යුතුය. මහජන හැඟීම්වල බරපතලකම එය හඳුනා ගත යුතුය. එය ආරක්ෂාකාරී වාචාලකම වෙනුවට සැබෑ ප්රතිසංස්කරණ දෙසට තීරණාත්මකව, විනිවිදභාවයෙන් සහ ධෛර්ය සම්පන්නව හැරවිය යුතුය.
මන්ද අවසාන වශයෙන්, කිසිදු රජයකට සටන් පාඨ මත පමණක් තම පැවැත්ම තහවුරු කර ගත නොහැක: මෙම ආර්ථිකය තුළ හෝ මෙම දේශපාලන වාතාවරණය තුළ එය කළ නොහැකි අතර, තමන් දුන් උත්තරීතර පොරොන්දු වලින් පසුව එය අනිවාර්යයෙන්ම කළ නොහැක්කකි. රට අද ඉල්ලා සිටින්නේ වගවීම පිළිබඳ තවත් කතාවක් නොව, වගවීමමයි - එනම් ප්රදර්ශනය කරන ලද, ආයතනගත කරන ලද සහ බියෙන් හෝ පක්ෂපාතීත්වයෙන් තොරව ක්රියාත්මක කරන ලද වගවීමයි.
එය සිදුවන තුරු, මෙම පරිපාලනයේ නීත්යානුකූලභාවය ප්රශ්නාර්ථයක්ව පවතිනු ඇති අතර, ශ්රී ලංකාවේ ප්රකෘතිමත් වීමේ මාවත එහි අතීතය විසින් පමණක් නොව, වැඩි වැඩියෙන් එහි වර්තමානය විසින් ද අවහිර කරනු ඇත.
