ග්‍රීක බැඳුම්කර නඩුව අස්කර ගැනීම සහ නෛතික විග්‍රහය

හිටපු මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් ඇතුළු සිව් දෙනෙකුට එරෙහිව ග්‍රීක භාණ්ඩාගාර බිල්පත්

මිලදී ගැනීම සම්බන්ධයෙන් අල්ලස් හෝ දූෂණ චෝදනා විමර්ශන කොමිෂන් සභාව (CIABOC) විසින් කොළඹ මහාධිකරණය හමුවේ ගොනු කර තිබූ නඩුවේ අධිචෝදනා පත්‍රය, 2025 දෙසැම්බර් 10 දින අස්කර ගැනීමත් සමඟ, විත්තිකරුවන් නිදොස් කොට නිදහස් කිරීමට මහාධිකරණය නියෝග කර තිබේ.

මෙම සිදුවීම සම්බන්ධයෙන් පවතින නෛතික සංකීර්ණතාවයන් පිළිබඳ විශ්ලේෂණයකි මේ.

1. සිද්ධියේ පසුබිම

CIABOC විසින් විත්තිකරුවන්ට එරෙහිව නඩු පවරා තිබුණේ 2011 වසරේදී ග්‍රීසිය දැඩි ආර්ථික අර්බුදයක සිටියදී, ඒ බව දැන දැනම ග්‍රීක රජය විසින් නිකුත් කරන ලද භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිලදී ගැනීමෙන් රජයට රුපියල් 184,326,597.65 ක පාඩුවක් සිදුකිරීම සම්බන්ධයෙන් දූෂණ චෝදනා යටතේය.

2. නඩුව අස්කරගැනීමට බලපෑ නෛතික පදනම

අල්ලස් කොමිසම විසින් නඩුව අස්කර ගනු ලැබුවේ විත්තිකරුවන් වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වූ කරුණු සහ නීතිපති උපදෙස් මතය. මෙහිදී අදාළ වන ප්‍රධාන නීතිමය ප්‍රතිපාදන වන්නේ:

• දූෂණ විරෝධී පනතේ ප්‍රතිපාදන: කොමිෂන් සභාව විසින් නඩු පැවරීමක් ඉල්ලා අස්කර ගැනීම සඳහා නව දූෂණ විරෝධී පනතේ (2023 අංක 9) 67(2) සහ 67(3) වගන්ති ප්‍රකාරව කොමිෂන් සභාවේ අනුමැතිය සහ විශේෂ අධිකරණ බලය ලත් නිලධාරීන්ගේ එකඟතාව ලබාගෙන ඇත.

• අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහ පනතේ 194(3) වගන්තිය (Section 194(3) of Code of Criminal Procedure Act): මහාධිකරණය විසින් විත්තිකරුවන් නිදහස් කිරීම සිදු කරනු ලැබුවේ මෙම වගන්තිය යටතේය. විත්තිකරුවන් අධිචෝදනාවට පිළිතුරු දීමෙන් අනතුරුව, පැමිණිල්ල (CIABOC) විසින් චෝදනා පත්‍රය ඉල්ලා අස්කර ගනු ලැබූ විට, අධිකරණය විසින් විත්තිකරුවන් නිදොස් කොට නිදහස් (Acquit) කළ යුතුය. මෙම වගන්තිය යටතේ නිදහස් කළ විට නැවත එම චෝදනාව මතම නඩු පැවරිය නොහැක.

3. කොන්දේසි සහ එකඟතාව

CIABOC දැනුම්දීමට අනුව, නඩුව අස්කර ගනු ලැබුවේ රජයට සිදු වූ අලාභය ලෙස සැලකෙන රු. 184,326,597.65 ක මුදල (රුපියල් කෝටි දහඅටකට ආසන්න) මාස 3ක කාලසීමාවක් ඇතුළත මහ බැංකුවට ගෙවීමේ කොන්දේසිය මතය. මෙය රාජ්‍ය අලාභය අයකර ගැනීමක් ලෙස සැලකේ.

4. නෛතික තර්කය: 'Issue Estoppel' සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව

නඩුව අස්කර ගැනීම සඳහා විත්තිකරුවන් ගොඩනැගූ ප්‍රධාන තර්කය වූයේ 'Issue Estoppel' (පූර්ව නිශ්චිත කරුණු මත බාධාව) හෝ පුළුල් අර්ථයෙන් 'Ne bis in idem' මූලධර්මයයි.

• ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවේ බලපෑම: අදාළ ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන්ම මීට පෙර පැවති මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් විභාගයකදී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් තීරණය කර තිබුණේ මෙම ආයෝජනය එකල පැවති මහ බැංකු රෙගුලාසිවලට අනුකූල බවයි.

• අධිකරණ ධුරාවලිය: රටේ ඉහළම අධිකරණය (Apex Court) විසින් යම් ක්‍රියාවක් නීත්‍යානුකූල බව තහවුරු කර ඇති විට, ඊට පහළින් ඇති මහාධිකරණයකට එම කරුණම පදනම් කරගෙන එය සාපරාධී වරදක් ලෙස විභාග කිරීමේ නෛතික දුෂ්කරතාවයක් පවතී.

5. නිදොස් කිරීමේ ස්වභාවය සහ සමාජ කතිකාවත

මෙහිදී සිදු වී ඇත්තේ වරදක් නොකළ බවට සාක්ෂි මගින් ඔප්පු වීමක් නොව, තාක්ෂණික සහ නෛතික කරුණු මත පැමිණිල්ල අස්කර ගැනීමකි.

• අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහයේ 194(3) වගන්තිය ප්‍රකාරව චෝදනා අස්කර ගත් විට අධිකරණයට දිය හැකි එකම නියෝගය වන්නේ "නිදොස් කොට නිදහස් කිරීම"යි.

• කෙසේ වෙතත්, අලාභය නැවත ගෙවීම සඳහා එකඟ වීම තුළින් ගම්‍ය වන්නේ රාජ්‍ය අරමුදල් ආරක්ෂා කර ගැනීම දූෂණ නඩු විභාගයක මූලික අරමුණක් ලෙස කොමිසම සලකා ඇති බවයි.

ඊයේ (දෙසැම්බර් 10) ලබාදුන් තීන්දුව පදනම් වී ඇත්තේ අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහ පනතේ 194(3) වගන්තිය සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ පූර්ව තීන්දුවක් පදනම් කරගත් නෛතික බාධාවන් මතය. රජයට අහිමි වූ මුදල නැවත අයකර ගැනීමේ පදනම මත නඩුව අස්කරගෙන ඇති අතර, ඒ හේතුවෙන් විත්තිකරුවන් නිදොස් කොට නිදහස් වී ඇත.

CIABOC දැනුම්දීම සහ නෛතික තර්කයන් පිළිබඳ සාරාංශය

CIABOC දැනුම්දීම සහ විත්තිකරුවන්ගේ නෛතික තර්කයන් සැලකීමේදී පැහැදිලි වන්නේ:

• ඊයේ (දෙසැම්බර් 10) දින තීරණය වූයේ: CIABOC විසින් අධිචෝදනා පත්‍රය ඉල්ලා අස්කර ගැනීම නිසා මහාධිකරණය විසින් විත්තිකරුවන් නිදහස් කිරීමයි.

• නිදහස් කිරීමට හේතු:

  1. ප්‍රධාන වශයෙන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ පෙර තීන්දුව නිසා 'Ne bis in idem' මූලධර්මය (Issue Estoppel) යටතේ නඩුව ඉදිරියට ගෙන යාමේ ඇති දුෂ්කරතාවය.

  2. රජයට සිදු වූ වන්දි මුදලක් අයකර ගැනීම පිළිබඳ එකඟතාවයයි.

• නඩු පැවරීමට අදාළ වගන්තිය: "අපරාධ නඩු විධාන සංග්‍රහ පනතේ (Code of Criminal Procedure Act) 194(3) වගන්තිය" යටතේ නඩුව අස්කර ගැනීම නිසා විත්තිකරුවන් නිදොස් කොට නිදහස් කර ඇත. මෙම වගන්තිය යටතේ නිදහස් කළ විට, නැවත එම පදනම මතම නඩු පැවරීමේ හැකියාව සීමා වේ. මෙය සම්පූර්ණයෙන්ම වරදකින් නිදහස් කිරීමේ (Acquittal) වගන්තියක් නොවන බවට වන මතය නීති විශාරදයින් අතර පවතී.

• මාධ්‍ය සංකීර්ණතාව: විත්තිකරුවන් විසින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ වන්දි රහිත නිදොස් කිරීම අවධාරණය කරන අතර, ඇතැම් වාර්තා මඟින් මහාධිකරණයේ වන්දි සහිත නඩුව ඉල්ලා අස්කර ගැනීම අවධාරණය කරයි. මේ තත්ත්වය ජනතාව නොමඟ යැවීමට හේතු වී තිබේ. කෙසේ වෙතත්, ඉහළම අධිකරණයේ (ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ) තීන්දුව නීතියේ ස්ථාවරය වන අතර, පහළ අධිකරණයේ ක්‍රියා පටිපාටිය එම තීන්දුවෙන් බලපෑමට ලක්වේ.

මේ පිළිබඳව පූර්ණ නෛතික පැහැදිලි කිරීමක් සඳහා අදාළ අධිකරණ වාර්තා සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ පෙර තීන්දුව පුළුල් ලෙස අධ්‍යයනය කිරීම නීති විශාරදයින්ගේ වගකීමක් බව පෙනේ.