ශ්රී ලංකාවේ සෞඛ්ය පද්ධතිය යළිත් වරක් දැඩි අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටී. ඒ, ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය
(NMRA) විසින් ඉන්දියානු එන්නත් වර්ග 10ක් භාවිතයෙන් ඉවත් කිරීමට ගත් හදිසි තීරණයත් සමඟය. "බාල ඖෂධ" භීතිකාව යළිත් ජනගත වෙමින් පවතින පසුබිමක, මෙම තීරණය විද්යාත්මක පදනමක් මත ගත්තක් ද නැතහොත් ක්රම පද්ධතියේ පවතින දූෂිත මාවතක තවත් එක් පියවරක් ද යන්න පිළිබඳව බරපතල ප්රශ්න මතු වේ.
1. පද්ධතිමය අර්බුදය සහ "එකම වටයේ" නියාමනය
සෞඛ්ය වෘත්තීයවේදීන්ගේ විද්වත් සංගමයේ සභාපති රවී කුමුදේශ් පෙන්වා දෙන පරිදි, ලංකාවේ ඖෂධ ප්රශ්නය හුදෙක් එක් ඇමතිවරයෙකුට හෝ සමාගමකට ලඝු කළ නොහැක. එය දීර්ඝ කාලීන "ක්රමවේදයේ දෝෂයකි." තීරණ ගැනීමේ බලය, උපදේශන බලය සහ ප්රතිපත්ති සම්පාදනය යන සියල්ල එකම පිරිසක් වටා කැරකෙන "එකම වටයක" ක්රියාවලියක් බවට පත්ව ඇත. පුද්ගල මූණුවලට හෝ විශේෂඥතාවයට බර දී තීරණ ගැනීම මිස, ස්වාධීන හා තාක්ෂණික ක්රමවේදයකට නියාමනය යටත් නොවීම මෙහි ප්රධාන දුර්වලතාවයයි.
2. ලිඛිත සාක්ෂි සහ පරස්පරතාවන්
අප සතු ලේඛන පරීක්ෂා කිරීමේදී, වර්තමාන තහනමට ලක්වූ ඖෂධ සැපයුම්කරු වන MAAN Pharmaceuticals සම්බන්ධයෙන් පුදුම සහගත කරුණු කිහිපයක් අනාවරණය වේ:
- දීර්ඝකාලීන ලියාපදිංචිය: 2004 මැයි 7 දිනැති ලිපියට අනුව (Office of the Director, Medical Technology & Supplies), මෙම සමාගම වසර 20කට පෙර ශ්රී ලංකාවේ ලියාපදිංචි වී ඇත.
- රාජ්ය අනුමැතිය: 2023 සැප්තැම්බර් 19 දිනැති ඉන්ඩෙන්ට් අංක DHS/TEP/535/2022 යටතේ රාජ්ය ඖෂධ සංස්ථාව (SPC) විසින් "ඔන්ඩෙස්ට්රෝන්" (Ondansetron) එන්නත් මිලියන 1.2ක් ඇණවුම් කර ඇත.
- තාක්ෂණික සහතිකය: වඩාත්ම බරපතල කරුණ වන්නේ, SPC ආයතනයේ කළමනාකරණ සහකාර (DHS-Pharma) විසින් එවන ලද පණිවිඩයයි. එහි සඳහන් වන්නේ "SPC Technical Department has informed Pre-shipment test result are acceptable" (නැව්ගත කිරීමට පෙර සිදුකළ සාම්පල පරීක්ෂාවන් පිළිගත හැකි මට්ටමක පවතින බව) යන්නයි.
පූර්ව සාම්පල පරීක්ෂාවෙන් "සමත්" වූ ඖෂධයක්, මෙරටට පැමිණි පසු "විෂබීජ සහිත බාල ඖෂධයක්" ලෙස හංවඩු ගැසීම තුළ පවතින්නේ තාක්ෂණික දෝෂයක් ද නැතහොත් දේශපාලන උවමනාවක් ද?
3. රෝහල් රසායනාගාර පරීක්ෂණ සහ නියාමන අවිධිමත්භාවය
රවී කුමුදේශ් මහතා මතු කරන ප්රධානතම තර්කය වන්නේ, රෝහලක ව්යාධිවේදී රසායනාගාරයක පරීක්ෂණයක් පදනම් කරගෙන රටක නියාමන තීරණ ගැනීම අවිධිමත් බවයි. රටේ ජාතික ඖෂධ තත්ත්ව පාලන රසායනාගාරය (NDQAL) පවා ප්රමිතිගත කර නොමැති වටපිටාවක, මෙවැනි "අනුමාන තීරණ" මගින් සිදුවන්නේ ජනතාව සෞඛ්ය සේවාව කෙරෙහි තැබූ විශ්වාසය බිඳ වැටීමයි.
එන්නතක විෂබීජයක් අඩංගු වූයේ නම්, එය නිෂ්පාදන දෝෂයක් ද, ප්රවාහන දෝෂයක් ද නැතහොත් රෝහල තුළ පරිහරණය කිරීමේ දෝෂයක් ද යන්න තීරණය කළ යුත්තේ නිසි පියවර තුනක (තාවකාලික වෙන් කිරීම -> නිසි සාම්පල ගැනීම -> ස්වාධීන තහවුරු කිරීම) ක්රියාවලියකිනි. එවැනි විධිමත් පරීක්ෂාවකින් තොරව "එන්නත් 10ක්" එකවර අත්හිටුවීම පිටුපස විද්යාත්මක පදනමට වඩා "කලබලකාරී" ස්වභාවයක් පෙනෙන්නට තිබේ.
4. ඖෂධ මාෆියාව සහ වෙළඳපොළ හසුරුවීම
එක් සමාගමක් වට්ටවා තවත් සමාගමකට වෙළඳපොළ විවෘත කර දීම "ඖෂධ මාෆියාවේ" එක් උපාය මාර්ගයකි. "ඉන්දියන් ෆාර්මකොපියා" ගිවිසුම් වැනි ජනතාවට හෙළි නොකළ ගිවිසුම් හරහා වගකීම් බෙදා ගන්නා ආකාරය පිළිබඳව ද විනිවිදභාවයක් නොමැත. නියාමනය කරන පිරිසම මාෆියාවේ කොටස්කරුවන් වන්නේ ද යන්න පිළිබඳ සැකය මතු වන්නේ මෙවැනි පරස්පර තීරණ නිසාය.
නිගමනය
රටට අවශ්ය වන්නේ කමිටු පත් කිරීම හෝ හදිසි තහනම් පැනවීම නොව, ස්වාධීන සහ ජාත්යන්තර ප්රමිතීන්ට අනුව ප්රතීතනය ලත් (Accredited) ජාතික ඖෂධ තත්ත්ව පාලන රසායනාගාරයකි. එතෙක්, මෙවැනි ආන්දෝලනාත්මක තීරණ හරහා අසරණ වන්නේ රෝගී ජනතාවත්, නාස්ති වන්නේ මහජන මුදලුත් පමණි.
