මෑතකදී මෙරට රෝහල් පද්ධතිය තුළ මහත් ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන් ‘ඔන්ඩැන්සෙට්රෝන්’ (Ondansetron) එන්නත
භාවිතය අත්හිටුවීමට ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය (NMRA) ගත් තීරණය සම්බන්ධයෙන් මේ වන විට බරපතළ ප්රශ්නාවලියක් මතු වී තිබේ.
සෞඛ්ය වෘත්තීයවේදීන්ගේ විද්වත් සංගමය පෙන්වා දෙන්නේ මෙම තීරණයට පදනම් වූ ක්රියාවලිය තුළ පැහැදිලි තාක්ෂණික දෝෂ, නීතිමය ගැටලු සහ කිසියම් අදෘශ්යමාන හස්තයක (ඖෂධ මාෆියාවක) බලපෑමක් පවතින බවට සාධාරණ සැකයක් පවතින බවයි.
මෙම සැකය හුදු චෝදනාවක් නොව සාධාරණ සැකයක් ලෙස සැලකීමට බලපාන ප්රධාන කරුණු කිහිපයක් මෙසේ විශ්ලේෂණය කළ හැකිය.
- රසායනාගාර පරීක්ෂණයේ පවතින තාක්ෂණික වලංගුභාවය පිළිබඳ ගැටලුව
ඖෂධයක ගුණාත්මකභාවය, විශේෂයෙන්ම එන්නතක ජීවානුහරණ (Sterility) තත්ත්වය පරීක්ෂා කිරීම යනු අතිශය සංකීර්ණ ක්රියාවලියකි. සෞඛ්ය වෘත්තීයවේදීන් පෙන්වා දෙන පරිදි ඒ සඳහා:
- පරිසරයේ පවතින ක්ෂුද්ර ජීවීන්ගෙන් තොර වූ සුවිශේෂී පාලිත පරිසර පද්ධති (Cleanrooms).
- ජාත්යන්තරව පිළිගත් සහ අක්තගැන්වූ (Accredited) පරීක්ෂණ ක්රමවේද.
- විශේෂිත පුහුණුව ලත් නිලධාරීන් අවශ්ය වේ.
මහනුවර ජාතික රෝහලේ ක්ෂුද්ර ජීවී රසායනාගාරය යනු රෝගීන්ගේ සාම්පල පරීක්ෂා කරන රෝග විනිශ්චය (Diagnostic) රසායනාගාරයක් මිස ඖෂධවල ප්රමිති පරීක්ෂා කරන ආයතනයක් නොවේ. එවැනි රසායනාගාරයකින් නිකුත් කරන වාර්තාවක් මත පදනම්ව ජාතික මට්ටමේ තීරණ ගැනීම තාක්ෂණික වශයෙන් කෙතරම් දුරට යුක්තිසහගත දැයි ප්රශ්න කළ යුතුය.
2. නෛතික බලය සහ නියාමන ක්රමවේදය උල්ලංඝනය කිරීම
ශ්රී ලංකාවේ නීතියට අනුව ඖෂධයක ගුණාත්මකභාවය සම්බන්ධයෙන් අවසන් සහ නීත්යානුකූල වාර්තාව නිකුත් කළ හැක්කේ ජාතික ඖෂධ තත්ත්ව ආරක්ෂණ රසායනාගාරයට (NMQAL) පමණි.
- ප්රශ්නය: NMQAL ආයතනය තිබියදී, ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය විසින් කිසිදු නීතිමය බලයක් නොමැති රෝහල් රසායනාගාරයක වාර්තාවක් පිළිගැනීමට තරම් හදිසි වූයේ මන්ද?
- නියාමන නීතිවලින් බැහැරව මෙවැනි ක්රියාවලියක් අනුගමනය කිරීම, ඖෂධ මාෆියාවට අවශ්ය පරිදි ඇතැම් ඖෂධ වෙළඳපොළෙන් ඉවත් කිරීමට කරන ලද උත්සාහයක් ලෙස සැක කිරීමට මෙය ප්රබල හේතුවකි.
3. පරස්පර විරෝධී සාධක සහ වගකීම් විරහිත නිගමන
මෙම එන්නත සම්බන්ධයෙන් මතු වූ චෝදනා සහ පසුව අනාවරණය වූ කරුණු අතර විශාල පරතරයක් පවතී:
- මරණ පරීක්ෂණ වාර්තා: මියගිය රෝගීන්ගේ පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණවලදී ඔවුන්ගේ මරණයට හේතුව මෙම ඖෂධය බව තහවුරු වී නොමැත.
- වෙනත් රෝහල්වල භාවිතය: ජාතික බෝවන රෝග විද්යායතනය (IDH) වැනි ආයතන මෙම එන්නත දිගටම භාවිත කර ඇති අතර, එහිදී කිසිදු සංකූලතාවයක් වාර්තා වී නොමැති වීම මගින් ඖෂධයේ වරදකට වඩා "පරිපාලනමය" හෝ "ප්රශ්නගත පරීක්ෂණ" දෝෂයක් පවතින බව පෙනී යයි.
4. ඖෂධ මාෆියාව සහ ආර්ථික බලපෑම
කිසියම් ඖෂධයක් "බාල" ලෙස නම් කර වෙළඳපොළෙන් ඉවත් කළ විට, එම හිස්තැන පිරවීමට වෙනත් තරඟකාරී (බොහෝ විට මිල අධික) ඖෂධයකට අවස්ථාව ලැබේ. විධිමත් නියාමන මාවතෙන් බැහැරව මෙවැනි තීරණ ගැනීමෙන් පෙනී යන්නේ, යම් පාර්ශවයකට අවශ්ය පරිදි වෙළඳපොළ හැසිරවීමේ උත්සාහයක් ක්රියාත්මක වන බවයි. මෙය ජාතික ආරක්ෂාවට මෙන්ම මහජන මුදල් අවභාවිතයට ද සෘජු තර්ජනයකි.
සෞඛ්ය වෘත්තීයවේදීන්ගේ විද්වත් සංගමය නගන මෙම තර්කය හුදු විවේචනයකට එහා ගිය බරපතළ තාක්ෂණික සහ නීතිමය පදනමක් සහිත එකකි. ඖෂධයක් සම්බන්ධයෙන් සැකයක් මතු වූ විට ගත යුතු ක්රියාමාර්ග නීතියේ පැහැදිලිව දක්වා ඇත. එම ක්රියාමාර්ග අභිබවා යාම තුළින් සමස්ත ඖෂධ නියාමන පද්ධතියේම විශ්වාසනීයත්වය පළුදු වී ඇත.
එබැවින්, රවී කුමුදේශ් ප්රමුඛ එම සංගමය ඉල්ලා සිටින පරිදි, මෙම රසායනාගාර පරීක්ෂණ සිදු කිරීමට උපදෙස් දුන් පුද්ගලයන්, ඒ සඳහා යොදාගත් ක්රමවේදය සහ ඒ පිටුපස ඇති අරමුණ පිළිබඳව ස්වාධීන සහ විධිමත් විමර්ශනයක් පැවැත්වීම රජයේ සහ නව සෞඛ්ය අමාත්යවරයාගේ වගකීමකි.
