ශ්‍රී ලංකාව සිය බලශක්ති අභිලාෂයන් යළි සක්‍රීය කරමින්, රටේ බටහිර අක්වෙරළේ පිහිටි
මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ තෙල් හා ස්වාභාවික ගෑස් ගවේෂණය සහ සංවර්ධන කටයුතු සඳහා ජාත්‍යන්තර ආයෝජකයින්ට ආරාධනා කිරීමට සූදානම් වේ. රජයේ නිලධාරියෙකු පවසන පරිදි, මේ සඳහා වන ජාත්‍යන්තර ලංසු කැඳවීම (International Tenders) ලබන මස මුල් සතියේදී ආරම්භ කිරීමට සැලසුම් කර ඇත.
මෙම පියවර, රටේ බරපතළ ආර්ථික අභියෝග මධ්‍යයේ නව විදේශ විනිමය මාර්ගයක් විවෘත කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
පාර්ලිමේන්තු මාධ්‍ය ඒකකය 2021 දී නිකුත් කළ නිවේදනයකට අනුව, මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ඇති ඛනිජ තෙල් හා ගෑස් සම්පත්වල වටිනාකම ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 267ක් පමණ වන බව ගණන් බලා ඇත. මෙය රටේ සමස්ත විදේශ ණය බර කළමනාකරණය කිරීමට ප්‍රමාණවත් ආදායමක් උත්පාදනය කළ හැකි දැවැන්ත විභවයකි. එමෙන්ම, මෙම ව්‍යාපෘතිය යටතේ මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ළිං හතරක් සංවර්ධනය සඳහා විවෘත කිරීමට වත්මන් ජාතික ජන බලවේගය (NPP) රජය අපේක්ෂා කරන අතර, ඔවුන් මෙම ක්‍රියාවලිය කඩිනම් කිරීමට උත්සාහ දරයි.
මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ගවේෂණයේ දිගු ඉතිහාසය
ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ තෙල් හා ස්වාභාවික ගෑස් ගවේෂණයේ ඉතිහාසය 1960 දශකය දක්වා දිව යන්නකි. මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ගවේෂණ උත්සාහයන් 1970 දශකයේ සෝවියට් දේශයේ සහ එක්සත් ජනපද සමාගම්වල සහාය ඇතිව ආරම්භ විය.
- 1974 පේසාලේ සිදුවීම: 1974 දී සෝවියට් දේශය මන්නාරම් දූපතේ පේසාලේ ආශ්‍රිතව කැණීම් සිදු කළ අතර, යම් උනන්දුවක් ඇති වුවද, එය සාර්ථක වාණිජමය සොයාගැනීමක් බවට පත් වූයේ නැත.
- 1981 කැණීම: 1981 දී, 'Cities Services' නම් සමාගම මන්නාරම් බොක්කේ ඊසානදිග කොටසෙහි මීටර් 3050ක් ගැඹුරට ළිං කැණූ නමුත්, එයින් තෙල් හෝ ගෑස් ලබා ගැනීමට නොහැකි විය.
- 2011හි සන්ධිස්ථානය: වසර ගණනාවක නිහැඬියාවකින් පසු, 2008 දී ශ්‍රී ලංකා රජය කේන් ලංකා ලිමිටඩ් (Cairn Lanka Limited) සමඟ ගිවිසුමක් අත්සන් කළේය. මෙම සමාගම 2011 වසරේදී මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ගවේෂණ ළිං දෙකක් කැණූ අතර, එහිදී බැරැකුඩා (Barracuda) සහ ඩොරාඩෝ (Dorado) ක්ෂේත්‍රවල ස්වාභාවික ගෑස් නිධි සොයා ගන්නා ලදී. මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම ඛනිජ තෙල් සොයාගැනීම ලෙස සනිටුහන් විය. කෙසේ වෙතත්, එවකට පැවති අඩු ගෝලීය තෙල් මිල සහ ඉහළ නිස්සාරණ පිරිවැය හේතුවෙන් 2015 දී කේන් ලංකා සමාගම ව්‍යාපෘතිය අත්හැර දැමීය.
ඩොලර් බිලියන 267ක දැවැන්ත විභවය
වසර ගණනාවක් තිස්සේ පැවති මෙම ගවේෂණ දත්ත සහ අධ්‍යයනයන්හි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ඛනිජ තෙල් සම්පත්වල සැබෑ වටිනාකම තහවුරු වී ඇත. 2021 පාර්ලිමේන්තු මාධ්‍ය ඒකකයේ ප්‍රකාශනයකට අනුව, මෙම සම්පත්වල වටිනාකම ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 267ක් පමණ වන බව ගණන් බලා තිබේ. මෙම සම්පත සාර්ථකව වාණිජකරණය කරගතහොත්, එය මෙරටට විශාල විදේශ විනිමය ප්‍රවාහයක් ගෙන එනු ඇතැයි රජය දැඩි විශ්වාසයකින් පසුවේ.
ලංසු කැඳවීමේ ක්‍රියාවලියට පෙර, ජාත්‍යන්තර ලංසු කළමනාකරණය කිරීම සඳහා විශේෂඥ උපදේශන සමාගමක් තෝරා ගැනීමට රජය මීට පෙර ටෙන්ඩර් කැඳවා තිබුණි. කෙසේ වෙතත්, ඛනිජ තෙල් සංවර්ධන අධිකාරියේ (Petroleum Development Authority) නිලධාරියෙකු සඳහන් කළේ, නව උපදේශකයෙකු පත් කිරීමක් සිදු වුවද නැතත්, මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ගවේෂණ හා සංවර්ධන කටයුතු සඳහා වන ටෙන්ඩර් කැඳවීම ඉදිරියට ගෙන යන බවයි.
ජාත්‍යන්තර වශයෙන් විශාල උනන්දුවක් මෙම ව්‍යාපෘතිය කෙරෙහි පවතී. නම හෙළි කිරීමට අකමැති වූ නිලධාරියා පැවසුවේ, ලොව පුරා බහුජාතික සහ ජාතික තෙල් සමාගම් මෙම ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලියට සහභාගී වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බවයි. මෙම ලංසු කැඳවීම මාස හතරක් හෝ පහක් පමණ විවෘතව තැබීමට නියමිතය. දැනටමත් ඉන්දියාව සහ කටාර් වැනි රටවල තෙල් සමාගම් ශ්‍රී ලංකාවේ තෙල් හා ගෑස් ගවේෂණ කටයුතු සඳහා තම උනන්දුව ප්‍රකාශ කර ඇත.
මෙම කටයුතු සඳහා නීතිමය පදනම ශක්තිමත් කරමින් ශ්‍රී ලංකාව විසින් 2020 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ස්වාභාවික වායු පිළිබඳ ජාතික ප්‍රතිපත්තියක් ගැසට් කරන ලදී. එමෙන්ම, ගවේෂණ හා නිෂ්පාදන කටයුතු නියාමනය කිරීම සඳහා 2021 අංක 21 දරන ඛනිජ තෙල් සම්පත් පනත හඳුන්වා දී ඇත. ඉන්දීය සමාගමක අනුබද්ධිත සමාගමක් වන කේන් ලංකා ලිමිටඩ් (Cairn Lanka Limited), 2011 වසරේදී මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ ගවේෂණ ළිං දෙකක් කැණූ අතර, එහිදී බැරැකුඩා (Barracuda) සහ ඩොරාඩෝ (Dorado) ක්ෂේත්‍රවල ස්වාභාවික ගෑස් සොයාගැනීමත් සමඟ මෙම සම්පත්වල වාණිජමය වටිනාකම පිළිබඳව රජය දැඩි විශ්වාසයකින් පසුවේ.
නීතිමය රාමුව ශක්තිමත් කිරීම
මෙම දැවැන්ත ආයෝජන සඳහා සුදුසු පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීමේ අරමුණින්, රජය විසින් නීතිමය හා ප්‍රතිපත්තිමය රාමුවක් සකස් කර ඇත:
2020 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ස්වාභාවික වායු පිළිබඳ ජාතික ප්‍රතිපත්තියක් ගැසට් මගින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. මෙහි ප්‍රධාන අරමුණක් වන්නේ දේශීය ඉල්ලුම නිර්මාණය කිරීම සහ අක්වෙරළ ගෑස් සම්පත් වාණිජකරණයට පහසුකම් සැලසීමයි.
ගවේෂණ හා නිෂ්පාදන කටයුතු වඩාත් විධිමත් ලෙස නියාමනය කිරීම සඳහා 2021 අංක 21 දරන ඛනිජ තෙල් සම්පත් පනත හඳුන්වා දී ඇත.
අතීතයේදී විවිධ හේතූන් මත මෙම ව්‍යාපෘති අතරමග නැවතුණද, මෙම නව කඩිනම් කිරීමේ උත්සාහයත් සමඟ, ශ්‍රී ලංකාවේ මුහුදු සීමාවේ ඇති මෙම වාණිජ වටිනාකමක් සහිත සම්පත රටේ බලශක්ති අනාගතය සහ ආර්ථික ස්ථාවරත්වය වෙනස් කරනු ඇතැයි රජය විශ්වාසය පළ කරයි.
