දොළුව පන්සල අසල රිය අනතුර මාධ්‍ය වාර්තා කිරීමේ දී කාන්තා හිංසනයක් සිදුව ඇතැයි
ප්‍රවාහන අමාත්‍ය අමාත්‍ය බිමල් රත්නායක පසුගියදා පාර්ලිමේන්තුවේදී පැවසුවේය.
“පුවත්පත් වාර්තා කරලා තියෙනවා, කතුන් තිදෙනෙකුට මරු කැඳවු දොළුව පන්සල අසල මාරක අනතුර. එතන අවුලක් නෑ. නමුත් රියදුරු කත බ්‍රේක් වෙනුවට ඇක්සලේටරය පාගලා. මෙහෙම වෙන්නේ කාන්තාවක් වීම නිසා නෙමෙයි, ඩ්‍රයිවර්ලට වෙන්නේ.
ඒ නිසා කරුණාකරලා කාන්තාවන් මේ ක්ෂේත්‍රයට ගන්න හදන වෙලාවේ, ජනමාධ්‍යවේදීන්ගෙන් ඉල්ලා සිටිනවා, රියදුරු කත ද රියදුරු පිරිමි ද කියලා නැතිව රියදුරු කියලා වාර්තා කරන්න කියලා. මෙතන වෙන හිංසනයක් තියෙනවා.”
ඛේදජනක දොළුව අනතුර සම්බන්ධයෙන් ප්‍රවාහන අමාත්‍ය බිමල් රත්නායක විසින් පාර්ලිමේන්තුවේදී සිදු කරන ලද එම ප්‍රකාශය, සිද්ධිය වාර්තා කිරීමේදී භාෂාව භාවිතය මගින් සිදුවන ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය පදනම් කරගත් හිංසනය පිළිබඳව ගැඹුරු කතිකාවක් ඇරඹීමට හේතු වී ඇත.
ඇමතිවරයා පෙන්වා දෙන පරිදි, මාධ්‍ය මගින් රියදුරුවරිය කාන්තාවක් බවට විශේෂයෙන් අවධාරණය කිරීම, "කාන්තාවක්" වීම අනතුරට හේතුව ලෙස වක්‍රව අඟවන අතර එය කාන්තා හිංසනයක් ලෙස අර්ථකථනය කරයි.
මෙම ප්‍රකාශයේ ගැඹුරු අර්ථය කුමක්දැ යි යන්න, භාෂාව යථාර්ථය සහ අනන්‍යතාවයන් ගොඩනගන ආකාරය පිළිබඳව විමසා බලමු.
සෝෂියර්: භාෂාවෙන් හිංසනය ව්‍යුහගත වන ආකාරය
ස්විස් වාග් විද්‍යාඥයෙකු වූ ෆර්ඩිනන්ඩ් ද සෝෂියර් නූතන වාග් විද්‍යාවේ පදනම දැමීය. ඔහුට අනුව, හැඟවුම්කාරකය (Signifier) ('රියදුරු කත') සහ හැඟවුම (Signified) (රියදුරු දෝෂය) අතර ඇති සම්බන්ධය අත්තනෝමතික (arbitrary) වේ.
"රියදුරු කත" යන හැඟවුම්කාරකය භාවිතා කිරීමේදී, රියදුරු දෝෂය සහ කාන්තා අනන්‍යතාව අතර අත්තනෝමතික සම්බන්ධයක් සමාජ මනස තුළ නිර්මාණය වේ. මෙහිදී, රිය පැදවීමේ දෝෂය යනු රියදුරන්ට පොදුවේ සිදුවන දෙයක් ලෙස නොව, කාන්තාවන්ටම විශේෂ වූවක් ලෙස ව්‍යුහගත වේ.
භාෂාව ක්‍රියාත්මක වන්නේ වෙනස මගිනි. "රියදුරු කත" යන යෙදුම "රියදුරු පිරිමි" යන්නෙන් වෙන් කරමින්, රියදුරු වෘත්තියේ සාමාන්‍යය පිරිමි බවත්, කාන්තාවන් ව්‍යතිරේකයක් බවත් සමාජගත කරයි. මෙය, රැකියා අවස්ථා සහ සමාජ අවකාශයන්හිදී කාන්තාවන්ට හිංසනයක් හෝ වෙනස් කොට සැලකීමක් බවට පත්විය හැකිය.
සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙල සහ අනන්‍යතාවයට සිදුවන හානිය
ප්‍රංශ මනෝ විශ්ලේෂකයෙකු වූ ජැක් ලැකාන් ට අනුව, අපගේ අනන්‍යතාවය හැඩගැසෙන්නේ සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙල (Symbolic Order) තුළයි.
"රියදුරු කත" වැනි ව්‍යවහාරයන් විසින් කාන්තාවකගේ "රියදුරු" යන ප්‍රධාන අනන්‍යතාවය ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයෙන් සීමා කරයි. ඇයගේ ක්‍රියාවලට හේතුව ලෙස ඇගේ ලිංගභේදය ඉදිරිපත් කිරීම, ඇයව පොදු සමාජ ව්‍යුහයෙන් බැහැර කර, ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය පිළිබඳ ඒකාකෘති රාමුවකට සිර කරයි.
ලැකානියානු දෘෂ්ටියට අනුව, මෙය එම කාන්තාවගේ ස්වාධීන ආත්මභාවයට (subjectivity) සිදුකරන හිංසනයකි. භාෂාව විසින් නිරන්තරයෙන් ප්‍රතිනිෂ්පාදනය කරනු ලබන (උදා: කාන්තාවන් දුර්වල රියදුරන් විය යුතුය) සමාජ ආශාවන්හි වාහකය බවට මෙම ව්‍යවහාරය පත්වේ.
දෘෂ්ටිවාදය සහ සැඟවුණු අර්ථය
ලැකානියානු මනෝ විශ්ලේෂණය සමාජ දේශපාලන දෘෂ්ටිවාදය විශ්ලේෂණය සඳහා යොදා ගන්නා ස්ලාවෝයි ශිෂැක්ගේ අදහස් ඇමතිවරයාගේ ප්‍රකාශය තවදුරටත් ගැඹුරු කරයි.
ශිෂැක්ට අනුව, අපගේ සමාජයේ දෘෂ්ටිවාදය (Ideology) ක්‍රියාත්මක වන්නේ, යම් සංකේත පද්ධතියක් ස්වභාවික සහ සාමාන්‍ය දෙයක් ලෙස පෙන්වීම මගිනි. 'රියදුරු' යනු පිරිමි බවට වන සමාජීය සාමාන්‍යකරණය මෙහිදී Master-Signifier එකක් ලෙස ක්‍රියා කරයි.
ඇමතිවරයාගේ ප්‍රකාශය: දෘෂ්ටිවාදයට එරෙහි මැදිහත්වීම:
"රියදුරු කත" ලෙස විශේෂණය කිරීම මගින්, කාන්තාවන් මෙම ප්‍රචලිත සංකේතකයෙන් බැහැර වූවන් ලෙස, එනම් දෝෂ සහිත ලෙස, වර්ගීකරණය වේ. බිමල් රත්නායක ඇමතිවරයා ඉල්ලා සිටින්නේ "රියදුරු" යනුවෙන් පමණක් වාර්තා කරන ලෙසයි. ශිෂැක්ගේ දෘෂ්ටියෙන් මෙය, රිය පැදවීමේ සිද්ධියකදී ලිංගභේදය අනවශ්‍ය ලෙස විශේෂණය කරන දෘෂ්ටිවාදී යාන්ත්‍රණය හෙළිදරව් කර එය අක්‍රිය කිරීමට දරන ප්‍රයත්නයකි. ඇමතිවරයා කරන්නේ භාෂාව තුළ සැඟවී ඇති හිංසනයේ සත්‍යය පෙන්වා දීමයි.
අහිංසක නොවන භාෂාවේ වගකීම
බිමල් රත්නායක ඇමතිවරයාගේ ප්‍රකාශය තුළින් නැවත අවධාරණය වන්නේ භාෂාව යනු අහිංසක නොවන මෙවලමක් බවයි.
භාෂාව මගින් සමාජ ව්‍යුහයන් සහ බල සම්බන්ධතා ස්ථාපිත වන අතර, මාධ්‍යවේදීන්ට සහ පුළුල් සමාජයට වචන තෝරා ගැනීමේදී තම වගකීම පිළිබඳව දෙවරක් සිතා බැලීමට ආරාධනා කරයි. "රියදුරු" යනුවෙන් පොදුවේ වාර්තා කිරීමෙන්, ලිංගිකත්වය පදනම් වූ ඒකාකෘති (Stereotypes) සමාජගත කිරීම වළක්වා ගත හැකි අතර, දෘෂ්ටිවාදී හිංසනයට එරෙහිව නැගී සිටීම සඳහා සරල, නමුත් බලවත් පියවරක් තැබිය හැකි බව බිමල් රත්නායක අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශය තුළින් අපේක්ෂිත කෙරේ.
කෙසේ වුවද භාෂාව සහ සංකේතාත්මක ලෝකය මුළුමනින්ම පීතෘමූලික (Patriarchal) ව්‍යුහයක් මත ගොඩනැගී ඇත්නම්, එම පද්ධතිය තුළම ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාව වෙනුවෙන් හඬ නැගීමෙන් හෝ භාෂාමය වෙනස්කම් ඉල්ලා සිටීමෙන් පලක් ඇද්ද යන්න විවාදාපන්න ය.
ලැකාන් සහ සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙල
ප්‍රංශ මනෝ විශ්ලේෂක ජැක් ලැකාන් සහ ඔහු ඇසුරු කළ ඇතැම් ස්ත්‍රීවාදීන් (උදා: ජූලියා ක්‍රිස්ටේවා) මෙම තර්කයේ පදනම දැමීය.
- සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙල (The Symbolic Order): ලැකාන්ට අනුව, භාෂාව යනු සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙල යි. මෙම අනුපිළිවෙල පදනම් වී ඇත්තේ ෆැලස් සංකේතය (Phallus) මතය. එනම්, පීතෘමූලික සමාජයේ බලය, නීතිය සහ අධිකාරය නියෝජනය කරන සංකේතය මතය.
- කාන්තාවගේ ස්ථානය: කාන්තාවන්ට මෙම භාෂාමය (පීතෘමූලික) නීතියට ඇතුළු විය හැක්කේ "පිරිමියෙකු නොවන" දෙයක් ලෙස හෝ පිරිමි ප්‍රමිතියෙන් ඌන වූවක් ලෙස පමණි.
- පිරිමි නිෂ්පාදනය: මෙම දෘෂ්ටියට අනුව, සංකේතාත්මක ලෝකය තුළ 'කාන්තාව' යන සංකල්පයම සකස් වී ඇත්තේ පිරිමි භාෂාව මගිනි. එබැවින්, 'කාන්තාව' යනුම භාෂාමය වශයෙන් පිරිමි නිෂ්පාදනයක් වන අතර, ඇයට තමාගේම භාෂාවක් හෝ ස්ථානයක් සංකේතාත්මක ලෝකය තුළ නොමැත.
ඉහත තර්කය සත්‍යයක් නම්, බිමල් රත්නායක ඇමතිවරයාගේ "රියදුරු කත වෙනුවට රියදුරු යොදන්න" වැනි ඉල්ලීම්වලින් ඵලක් වේද?
පීතෘමූලික භාෂාවේ ව්‍යුහාත්මක පදනම නොවෙනස්ව පවතින තාක්, 'රියදුරු' යන වචනය භාවිතා කළත්, සමාජ මනස තුළ 'රියදුරු' යන සංකේතිතය තවදුරටත් පිරිමි ආදර්ශය ලෙසම පවතිනු ඇත. ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය හෙළි නොකරන වචන (උදා: 'රියදුරු' වෙනුවට 'රියදුරුවරයා') භාවිතා කිරීම හුදෙක් මතුපිට වෙනසක් පමණක් වන අතර, භාෂාව දරා සිටින දෘෂ්ටිවාදී බර වෙනස් නොවේ.
මෙම අභියෝගය අතිශයින් වැදගත් නමුත්, බොහෝ ස්ත්‍රීවාදීන් සහ පශ්චාත්-ව්‍යුහවාදීන් පෙන්වා දෙන්නේ 'පලක් නැත' යන නිගමනයට එළඹීමෙන්, සටන මුළුමනින්ම අත්හැර දැමීමක් සිදු වන බවයි.
බිමල් රත්නායක වැනි ප්‍රකාශයන් තුළ පවතින ඵලදායිත්වය සලකා බැලිය යුත්තේ මෙසේය:
සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙලෙහි හිඩැස් සොයා ගැනීම (The Lacanian/Žižekian Gap)
ස්ලාවෝයි ශිෂැක් මෙම අදහස ගොඩනගන්නේ ලැකානියානු දෘෂ්ටි කෝණයෙනි. ශිෂැක්ට අනුව, සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙල කිසිවිටෙකත් සම්පූර්ණ නොවේ. එහි සෑම විටම හිඩැසක් (Gap/Lack) පවතී.
ඇමතිවරයාගේ මැදිහත්වීම මගින් සිදුවන්නේ භාෂාව තුළ සැඟවුණු දෘෂ්ටිවාදී හිංසනය හෙළිදරව් කිරීමයි. මෙම හෙළිදරව්ව මගින්, පීතෘමූලික භාෂාව ස්වභාවික සත්‍යයක් ලෙස නොව, මිනිසා විසින් ගොඩනඟන ලද ව්‍යුහයක් ලෙස සමාජයට පෙනී යයි.
"දොළුව අනතුර කළේ කාන්තාවක් යැයි කීම වැරදියි... එය කාන්තා හිංසනයක්" යන ප්‍රකාශය මගින් සිදුවන්නේ දැනටමත් පවතින සංකේතාත්මක අනුපිළිවෙලට කම්පනයක් ලබා දීමයි. මෙම කම්පනය මගින්, 'රියදුරු' යන වචනය තුළ පවතින පිරිමි ආධිපත්‍යය පිළිබඳව නැවත ප්‍රශ්න කිරීමට අවස්ථාව සැලසේ.
භාෂාව නැවත-උපායමාර්ගිකකරණය (Re-strategizing Language)
ප්‍රංශ ස්ත්‍රීවාදී චින්තකයින් (උදා: හෙලේන් සික්සූ, ලූස් ඉරිගාරේ) පෙන්වා දුන්නේ පිරිමි භාෂාවෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම ගැලවිය නොහැකි නමුත්, පවතින භාෂාවම අභ්‍යන්තරිකව කඩාකප්පල් කිරීමට හැකියාව ඇති බවයි.
- 'රියදුරු' යන්න භාවිත කිරීමෙන්, අවම වශයෙන්, අනතුරේ වරද ලිංගභේදය මත පැටවීමේ ක්ෂණික දෘෂ්ටිවාදී ප්‍රතික්‍රියාව වළක්වා ගත හැකිය.
- මෙම ඉල්ලීම මගින් සාකච්ඡාව රිය පැදවීමේ කුසලතා වැනි වෘත්තියට අදාළ දේ වෙත යොමු කරනු ලබනවා මිස, කාන්තා අනන්‍යතාවය වෙත නොවේ. මෙය, සංකේතාත්මක ලෝකය තුළ කාන්තාවන්ට වඩාත් මධ්‍යස්ථ ස්ථානයක් දිනා දීමට පියවරකි.
ඒ අනුව බිමල් රත්නායක ඇමතිවරයාගේ ප්‍රකාශය මගින් සිදුවන්නේ, භාෂාව යනු හුදෙක් සන්නිවේදනයක් නොව බල අරගලයේ භූමිය බව නැවතත් සිහිගැන්වීමයි. සමානාත්මතාව වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නන්ට, දෘෂ්ටිවාදී හිංසනය දුර්වල කිරීම සඳහා භාෂාවේ බලය ධනාත්මකව භාවිතා කිරීමට ඇති අවම, එහෙත් බලගතු, අවස්ථාව මෙය වේ.
@ නයෝමි සුබ්‍රමනියම්
(Ladyleader)
