නවීන කාලගුණ විද්‍යා ඉතිහාසයේ වාර්තා වන ඉතාම දුර්ලභ මෙන්ම භයානක දේශගුණික සංසිද්ධියක්
මේ වන විට දකුණු ආසියාවේ සිට බටහිර පැසිෆික් සාගරය දක්වා විහිදී යමින් පවතී. ඒ, බෙංගාල බොක්ක, අන්දමන් මුහුද සහ දකුණු චීන මුහුද කේන්ද්‍ර කර ගත් සෙන්වර් (Senvar), කෝටෝ (Koto) සහ දිත්වා (Ditwah) යන බලවත් සුළි කුණාටු ත්‍රිත්වය එකට සම්බන්ධ වූ දැවැන්ත දාමයක් ලෙස පෙළ ගැසී තිබීමයි.
නවතම චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපවලින් මෙම සුළි කුණාටු තුනේ පිටත වලාකුළු ක්ෂේත්‍ර (Outermost Cloud Fields) එකිනෙකට ඉතාම ආසන්නව පිහිටා ඇති ආකාරය හෙළි වන අතර, එය කිලෝමීටර් දහස් ගණනක් පුරා විහිදෙන තනි දැවැන්ත සුළං පද්ධතියක් නිර්මාණය කර තිබේ. මෙම අන්තර් සම්බන්ධතාවය හේතුවෙන් ඉන්දියන් සාගරයේ සිට අග්නිදිග ආසියාව හරහා පැසිෆික් සාගරය දක්වා නොකැඩුණු වලාකුළු දාමයක් අභ්‍යවකාශයේ සිට දැකගත හැකි වීම කාලගුණ විද්‍යාඥයන් පවා පුදුමයට පත් කර ඇති අතිශයින් දුර්ලභ වායුගෝලීය සංසිද්ධියක් ලෙස සැලකේ.
ශ්‍රී ලංකාවට බලපෑවේ 'දිත්වා' (Ditwah)
ශ්‍රී ලංකාවට මේ දිනවල අහිතකර ලෙස බලපාමින් තිබෙන්නේ මෙම දාමයේ බටහිර කෙළවරේ පිහිටි දිත්වා (Ditwah) සුළි කුණාටුවයි.
දිත්වා සුළි කුණාටුව දැනටමත් ශ්‍රී ලංකාවේ ජීවිත 40කට අධික සංඛ්‍යාවක් බිලිගෙන, රටේ බොහෝ ප්‍රදේශවලට දැඩි වැසි සහ සුළං තත්ත්වයන් ගෙන ආවේය.
එය ත්‍රිකුණාමලයට නිරිත දෙසින් පිහිටා උතුරු දිස්ත්‍රික්ක දෙසට ගමන් කරමින් තිබේ.
සුමාත්‍රා වෙරළට කඩා වැදුණු 'සෙන්වර්' (Senvar)
සුළි කුණාටු දාමයේ මැද කොටස නියෝජනය කරන සෙන්වර් (Senvar) ද ඉතා වැදගත්ය.
- වාර්තාගත සිදුවීම: සෙන්වර් නොවැම්බර් 26 වන දින උතුරු සුමාත්‍රා වෙරළට කඩා වැදුණු අතර, එය ඉන්දුනීසියාවේ නොවැම්බර් මාසයේ වාර්තා වූ ප්‍රථම සුළි කුණාටුව ලෙස ඉතිහාසයට එක් විය.
- වර්තමාන තත්ත්වය: එය දැන් මලක්කා සමුද්‍ර සන්ධියට ඉහළින් දුර්වල වී ඇතත්, මැලේසියාව, දකුණු තායිලන්තය සහ නිකොබාර් දූපත් හරහා තවමත් පැයට කිලෝමීටර් 75ක පමණ වේගයකින් සුළං ඇති කරමින් බලපෑම් ඇති කරයි.
දකුණු චීන මුහුදේ 'කෝටෝ' (Koto)
මෙම දාමයේ නැගෙනහිර කෙළවරේ පිහිටි කෝටෝ (Koto) සුළි කුණාටුව, දකුණු චීන මුහුදේ ස්ප්‍රැට්ලි දූපත් අසල සක්‍රීයව පවතී.
සුළි කුණාටු දාමය සෑදීම පිටුපස ඇති හේතුව කුමක්ද?
එකවර සක්‍රීයව පවතින සුළි කුණාටු තුනක් මෙලෙස තනි වලාකුළු පටියක් ඔස්සේ සම්බන්ධ වීම පිටුපස ඇති හේතුව පවතින්නේ පුළුල් පරිමාණයේ වායුගෝලීය සංසරණ රටා තුළයි.
කාලගුණ විද්‍යාත්මකව, මෙම සංසිද්ධියට බලපාන ප්‍රධාන සාධක කිහිපයක් තිබිය හැක:
- අඩු සිරස් සුළං කප්පාදුව (Low Vertical Wind Shear): පුළුල් කලාපයක් පුරා අඩු සිරස් සුළං කප්පාදුවක් තිබීමෙන් සුළි කුණාටු කිහිපයකට එකවර සෑදීමට හා ශක්තිමත් වීමට අවස්ථාව ලැබේ.
- ඉහළ සාගර උෂ්ණත්වය (High Sea Surface Temperatures - SST): අසාමාන්‍ය ලෙස ඉහළ සාගර පෘෂ්ඨික උෂ්ණත්වයන්, විශේෂයෙන්ම බෙංගාල බොක්කේ සිට බටහිර පැසිෆික් කලාපය දක්වා, මෙම කුණාටු සියල්ලටම එකවර බලශක්ති සැපයීම සිදු කරන්නට ඇත.
- පුළුල් පරිමාණයේ සංසරණය: සමස්ත දකුණු ආසියානු කලාපය පුරා විහිදෙන තනි ට්‍රොපිකල් ඊස්ටර්ලි ජෙට් ධාරාවක් (Tropical Easterly Jet Stream) වැනි ප්‍රබල වායුගෝලීය ධාරාවක් මෙම කුණාටු තුනම එකම "දැවැන්ත වායු සංසරණ නාලිකාවක්" ඔස්සේ පෙළගස්වා තැබීමට හේතු වී තිබිය හැකිය.
මෙම සංසිද්ධිය, සුළි කුණාටු දෙකක් එකිනෙකට ඉතා ආසන්නව ක්‍රියාත්මක වන විට ඇතිවන ෆුජිවාරා ආචරණය (Fujiwara Effect) වැනි දෙයක පුළුල් පරිමාණයේ අනුවාදයක් ලෙසද සැලකිය හැකි නමුත්, කුණාටු තුනක් සම්බන්ධ වූ ආකාරයේ සංකීර්ණ දාමයක් මෙතෙක් වාර්තා වී ඇත්තේ ඉතා අඩුවෙනි.
ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාසයන්ගේ අනතුරු ඇඟවීම
මෙවැනි අසාමාන්‍ය ලෙස සමීපව පිහිටි දැවැන්ත සුළි කුණාටු දාමයක් පෙන්නුම් කරන්නේ, ගෝලීය දේශගුණික රටාවන් වේගයෙන් හා අසාමාන්‍ය ලෙස වෙනස් වෙමින් පවතින ආකාරයයි.
සාමාන්‍යයෙන් වෙනස් වූ කාලවලදී ඇතිවන සුළි කුණාටු, දැන් එකම කාල රාමුවක් තුළ, පුළුල් භූගෝලීය සීමාවන් තුළ එකිනෙකා සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කරන ආකාරය මෙය දැඩි ලෙස අවධාරණය කරයි.
සෙන්වර් ඉන්දුනීසියාවේ නොවැම්බර් මාසයේ ඇති වූ ප්‍රථම සුළි කුණාටුව වීමම දේශගුණික විපර්යාසයන් නව කලාපවලට සහ නව කාලවලට ගෙන එන බලපෑමට කදිම නිදසුනකි.
මෙම අවදානම් තත්ත්වය තුළ අප සෑම කෙනෙක්ම කාලගුණ අනාවැකි පිළිබඳව දැනුවත්ව සිටීම, නිල අනතුරු ඇඟවීම් අනුගමනය කිරීම සහ ආරක්ෂිත පියවර ගැනීම ඉතාම වැදගත්ය.
