ශ්‍රී ලංකා පොලිසිය විසින් පුරවැසියන්ට වධ හිංසා කිරීම සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මගින් වැරදිකරුවන් කරනු ලැබුවද,
වධකයන් දිගින් දිගටම පොලිස් සේවයේ රැඳී සිටින අතර ඇතැම් විට උසස්වීම් පවා ලබති. මෙම තත්ත්වය, පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුව හෝ ජාතික පොලිස් කොමිෂන් සභාව (NPC) විනය කටයුතු බැරෑරුම්ව නොසලකන බවට සාක්ෂි සපයයි.
මෙම විග්‍රහය, වධකයන්ට නීතියෙන් ගැලවීමට ඉඩ සැලසෙන ක්‍රියාවලිය, වර්තමාන පද්ධතිමය හා නීතිමය දුර්වලතා සහ පාලකයන්ට පැවරෙන වගකීම පිළිබඳව තියුණු ලෙස අවධානය යොමු කරයි.
ඉන්ස්පෙක්ටර් භාතිය ජයසිංහගේ සිද්ධිය: දඬුවම් නොලැබීමේ ආදර්ශය
2023 දෙසැම්බර් මාසයේදී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මගින් ඉන්ස්පෙක්ටර් භාතිය ජයසිංහ වධ හිංසා සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරු බවට තීන්දු කළ සිද්ධිය, ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ පද්ධතියේ කණගාටුදායක තත්ත්වය පෙන්නුම් කරයි.
- අපරාධයේ ස්වභාවය:
භාතිය ජයසිංහ, රංජිත් සුමංගල නම් පුද්ගලයෙකුට ඔහුගේ පවුලේ අය ඉදිරියේ දරුණු ලෙස පහර දී, සුසාන භූමියක තර්ජනය කර, පොලිස් ස්ථානයේදී මිරිස් කුඩු යොදාගනිමින් උඩුබැල්ලෙන් එල්ලා වධ හිංසා පමුණුවා ඇත. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මෙම ක්‍රියා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 11 වන වගන්තිය උල්ලංඝනය කිරීමක් ලෙස තීන්දු කළේය.
- වර්තමාන තත්ත්වය:
වසරකට අධික කාලයක් ගත වී ඇතත්, ජයසිංහ තවමත් අවිස්සාවේල්ල පොලිසියට අනුයුක්තව පොලිස් නිලධාරියෙකු ලෙස සේවය කරයි. ඊටත් වඩා කම්පන සහගත කරුණ වන්නේ, මීට මාස කිහිපයකට පෙර ඔහු රටේ විශාලතම පොලිස් ස්ථානයක් වන මාලිගාවත්ත පොලිසියේ ස්ථානාධිපති (OIC) ලෙස සේවය කර තිබීමයි.
- උසස් තනතුරු ලැබීම:
ජයසිංහ සහ ඔහුගේ එවකට අධීක්ෂක වූ, වධ හිංසා සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරු බවට පත් වූ දේශබන්දු තෙන්නකෝන්, මේ වනවිට ශ්‍රී ලංකාවේ පොලිස්පති (IGP) ධුරයට පත්ව සිටී. මෙය, වධකයන්ට සේවයෙන් පහ කිරීමට වඩා උසස්වීම් ලැබෙන භයානක සංස්කෘතියක් තහවුරු කරයි.
නීතිමය හා පද්ධතිමය දුර්වලතා: දඬුවම් නොලැබීම සිදුවන්නේ ඇයි?
මෙම තත්ත්වය ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිමය රාමුව තුළ පවතින ගැඹුරු පද්ධතිමය දුර්වලතා රැසක ප්‍රතිඵලයකි.
දුර්වල විනය ක්‍රියා පටිපාටිය සහ නිලධාරීන්ගේ පැකිලීම
පොලිස් විනය අංශය විසින් අධිකරණ තීන්දුවක් ගොනුවට ඇතුළත් කළ පසු මාස තුනක් ඇතුළත විමර්ශනයක් පැවැත්විය යුතුය. එහෙත්, ජයසිංහගේ සිද්ධියේදී මෙන්, අදාළ නිලධාරීන් නියමිත වේලාවට ක්‍රියා කිරීමට අසමත් වී හෝ පැකිලී ඇත.
- නීතියේ අභිමතය නොතකා හැරීම: ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවක් යනු රටේ ඉහළම අධිකරණ තීන්දුව වන අතර, එය නිලධාරියෙකු වධහිංසා නීතිය උල්ලංඝනය කළ බවට නිල වශයෙන් තහවුරු කරයි. එසේ තිබියදීත්, අදාළ විනය අංශය විසින් වහාම සේවයෙන් පහ කිරීම වැනි දැඩි පියවරක් නොගැනීම, අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වයට සහ නීතියේ ආධිපත්‍යයට කෙලින්ම අභියෝග කිරීමකි.
ජාතික පොලිස් කොමිෂන් සභාවේ (NPC) බලය හීනවීම
NPC යනු පොලිස් නිලධාරීන්ගේ විනය කටයුතු අධීක්ෂණය කිරීම සඳහා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් බලය ලත් ස්වාධීන ආයතනයකි. එහෙත් එහි කාර්යක්ෂමතාව බරපතල ලෙස බිඳ වැටී ඇත.
- වගකීම් පැවරීම (Delegation): NPC විසින් විනය බලතල IGP වෙත පැවරීම හරහා, විශේෂයෙන්ම ස්ථානාධිපතිවරුන් (OICs) වැනි ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් සම්බන්ධයෙන් පවා, ස්වාධීන අධීක්ෂණ බලය ඵලදායීව ඉවත් කර ඇත. විපක්ෂය පාර්ලිමේන්තුවේදී මෙය විවේචනය කළේ, රජය විසින් NPC හි ස්වාධීනත්වය හිතාමතාම ඉවත් කිරීමක් ලෙසය.
- වගකීමෙන් බැහැරවීම (Buck Passing): NPC සභාපතිවරයා ජයසිංහගේ සිද්ධියේ වගකීම "පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුවේ වගකීමක්" ලෙස පවරා හැරීම, ආයතනික අධීක්ෂණයේ අසාර්ථකත්වය පෙන්වයි. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින්ම NPC වෙත ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට පැහැදිලිව උපදෙස් දී තිබියදීත්, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව ක්‍රියාත්මක නොකිරීමට කිසිවෙකු වග නොකියයි.
- ආයතනික සංස්කෘතිය: පොලිස් කොමිෂන් සභාවේ කාර්ය මණ්ඩලය තමන් විමර්ශනය කරන නිලධාරීන්ට පවා ගෞරව නාමයෙන් ඇමතීම වැනි සිදුවීම්, විනය කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ඇති උවමනාවේ අඩුවක් සහ ආයතනික බලපෑමක් පෙන්නුම් කරයි.
වධහිංසා නිවාරණ නීතිවල දුර්වලතාව
ශ්‍රී ලංකාවේ වධහිංසා සම්බන්ධයෙන් නීති ඇතත්, ඒවා ඵලදායීව ක්‍රියාත්මක නොවේ. නිලධාරීන් වැරදිකරුවන් වුවද, ඔවුන්ට එරෙහිව අපරාධ නඩු පැවරීම සහ පොලිස් සේවයෙන් සේවය අත්හිටුවීම වැනි ක්ෂණික පියවර නොගැනීම, නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතන තුළ නීතියේ ආධිපත්‍යය බිඳවැටී ඇති බවට ප්‍රබල සාක්ෂියකි.
වත්මන් පාලකයන්ට පැවරෙන වගකීම හා අභියෝගය
මෙවැනි පද්ධතිමය දුර්වලතා හරහා වධකයන්ට නිරන්තරයෙන් දඬුවම් නොලබා සිටීමට ඉඩ හැරීම, පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් සහ මානව ගරුත්වය කෙලෙසීමකි. මෙම අභියෝගය වත්මන් පාලකයින් විසින් වහාම භාරගෙන, තියුණු ලෙස ප්‍රතිසංස්කරණය කළ යුතු යුගයේ වගකීමකි.
වත්මන් පාලනය සතු ප්‍රධාන වගකීම වන්නේ ජාතික පොලිස් කොමිෂන් සභාවේ ස්වාධීනත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම යළි ස්ථාපිත කිරීම සහ IGP වෙත පවරා ඇති විනය බලතල නැවත NPC වෙත පැවරීමයි. NPC හි කාර්ය මණ්ඩල හිඟය වහාම පියවා, විනය කටයුතු කඩිනමින් සහ අපක්ෂපාතීව සිදු කිරීමට අවශ්‍ය නීතිමය හා මානව සම්පත් ශක්තිය ලබා දිය යුතුය.
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් වධහිංසා සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරුවන් කළ සියලුම නිලධාරීන් සම්බන්ධයෙන්, දඬුවම් නොලබා සිටීමේ සංස්කෘතියට එරෙහිව දැඩි සහ ක්ෂණික ආදර්ශමත් ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතුය. වධහිංසා චෝදනා ලැබූ නිලධාරීන්ට උසස්වීම් ලබා දීම හෝ සේවයේ රඳවා තබා ගැනීම වෙනුවට, විනය විමර්ශන අවසන් වන තුරු වුවද, නිල බලතල භාවිතා කිරීමට ඉඩ නොදීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
දේශපාලන කැමැත්ත (Political Will):
පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුව තුළ වධහිංසා සම්පූර්ණයෙන්ම තුරන් කිරීමට ප්‍රබල දේශපාලන කැමැත්තක් ප්‍රදර්ශනය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. වධහිංසා පැමිණවීම යනු ශ්‍රී ලංකා නීතිය යටතේ අපරාධයකි. පාලකයින් සතු වගකීම වන්නේ, මෙවැනි ක්‍රියා සිදුකරන නිල ඇඳුමින් සැරසුණු වධකයන්ට සේවයෙන් පහ කිරීමට, අපරාධ නඩු පැවරීමට සහ ඔවුන්ට දඬුවම් නොලබා සිටීමට ඉඩ සලසන පද්ධතිමය සිදුරු වහාම වසා දැමීමයි.
වර්තමාන පාලකයින් හමුවේ ඇති තියුණු අභියෝගය වන්නේ, පොලිස් බලතල අත්තනෝමතික ලෙස භාවිතා කිරීම වැළැක්වීම සඳහා නීතිය හා පද්ධතිය පිළිසකර කිරීමෙන්, පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන වගකීම්සහගත රාජ්‍යයක් බිහි කිරීමයි. මෙම අවස්ථාවෙහිදී නිහඬව සිටීම, දඬුවම් නොලබා සිටීමේ සංස්කෘතියට අනුබල දීමක් වනු ඇත.
