මාධ්‍ය සදාචාරය සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය:
ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රට එල්ල වන අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ චෝදනාව පිළිබඳ විමර්ශනයක්!
ජාතික ජන බලවේගයේ (JJB) පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී සහ නීතිඥ ලක්මාලි හේමචන්ද්‍ර ට එල්ල වී ඇති ‘අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ’ චෝදනාව මේ වන විට ජාතික අවධානයට ලක් වූ තත්ත්වයකි. නව ජනතා පෙරමුණ විසින් අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාවට ඉදිරිපත් කළ පැමිණිල්ලක් මගින් ඇයගේ නීතිඥභාවය අහෝසි කරන ලෙසට සහ වහාම නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසට ඉල්ලා තිබේ. මෙම සිදුවීම, නීතියේ ආධිපත්‍යය, දේශපාලන මැදිහත්වීම් සහ මාධ්‍ය සදාචාරය පිළිබඳ වැදගත් කතිකාවක් නිර්මාණය කර ඇත.
චෝදනාවට තුඩු දුන් ප්‍රකාශය
මෙම චෝදනාවට පාදක වී ඇත්තේ තිඹිරිගස්යාය ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන කමිටු රැස්වීමකදී ලක්මාලි හේමචන්ද්‍ර කළ ප්‍රකාශයකි. නාරාහේන්පිට ප්‍රදේශයේ මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියට අයත් භූමියක වෙසෙන අනවසර පදිංචිකරුවන් පිරිසක් ඉවත් කිරීම අත්හිටුවන ලෙස ප්‍රදේශයේ නියෝජිතයෙකු කළ ඉල්ලීමකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ඇය සඳහන් කර ඇත්තේ,
"එදා අපි කතා කළානේ මේ ප්‍රශ්නෙ. මං එතකොටත් කිව්වනේ ඒගොල්ලන්ට විරුද්ධව අධිකරණ තීන්දුව ක්‍රියාත්මක කරන්න එපා, ඒගොල්ලන්ට යන්න තැනක් නැති හින්ද කියල. එදා අපි එහෙම එකඟතාවකට ආව නේද?"
චෝදක පාර්ශවය වන නව ජනතා පෙරමුණ පවසන්නේ, නීතිඥවරියක සහ මන්ත්‍රීවරියක ලෙස ඇය රාජ්‍ය ආයතනයකින් ලබා ගත් නඩු තීන්දුවක් නොසලකා හැර කටයුතු කරන ලෙසට උපදෙස් ලබා දී ඇති බවත්, එය අධිකරණයට අපහාස කිරීමක් වන බවත්ය.
නීතිමය විග්‍රහය: අපහාසයක්ද, පරිපාලනමය ඉල්ලීමක්ද?
මෙම සිද්ධිය පිළිබඳව නීතිමය විශ්ලේෂණයේදී මතුවන ප්‍රධාන ගැටලුව වන්නේ, ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රගේ ක්‍රියාව 'අධිකරණයට අපහාස කිරීම' යන ගණයට වැටේද යන්නයි.
අධිකරණයට අපහාස කිරීම ප්‍රධාන වශයෙන් ආකාර දෙකකි:
- ප්‍රකාශනමය අපහාසය (Scandalizing the Court): අධිකරණයේ ගෞරවයට හෝ යුක්තිය ඉටු කිරීමේ හැකියාවට හානි වන ලෙස ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ කිරීම (උදා: විනිසුරුවරුන් දූෂිත බව පැවසීම).
- අධිකරණයේ කටයුතුවලට බාධා කිරීමේ අපහාසය (Interference with the course of justice): අධිකරණ තීන්දුවක් හෝ නියෝගයක් හිතාමතාම නොසලකා හැරීමට හෝ ක්‍රියාත්මක කිරීම වැළැක්වීමට බලපෑම් කිරීම.
ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රගේ ප්‍රකාශය, අධිකරණයේ ගෞරවයට හානි කිරීමකට වඩා, "අධිකරණ තීන්දුවක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට බාධා කිරීමක් හෝ නොසලකා හැරීමට බලපෑම් කිරීමක්" ලෙස අර්ථකථනය වීමේ අවදානම වැඩිය. නීතිඥවරියක ලෙස, රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට ප්‍රසිද්ධියේ අධිකරණ තීන්දුවක් ක්‍රියාත්මක නොකරන ලෙස ඉල්ලීම, නීතියේ ආධිපත්‍යයට අභියෝග කිරීමක් හෝ අධිකරණ ක්‍රියාවලියට බාධාවක් ලෙස සැලකීමට ඉඩ ඇත.
පරිපාලනමය තර්කය
කෙසේ වෙතත්, ඇයගේ ක්‍රියාව පරිපාලනමය ඉල්ලීමක් ලෙස සැලකිය හැකිද යන තර්කය රාජ්‍ය ආයතන නියෝජිතයින් විසින්ම ඉදිරිපත් කර තිබේ. මහජන ආරක්ෂක නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය සුනිල් වටගල එම රැස්වීමේදී ප්‍රතිචාර දක්වමින් කියා සිටියේ, අධිකරණ තීන්දුවට ගරු කරන අතර, අදාළ පවුල්වලට නිවාස ලැබෙන තෙක් "අදාළ නිවෙස්වල රැඳී සිටීමට අවස්ථාවක් ලබා දිය හැකි නම් එය සලකා බලන ලෙස මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියේ නීති නිලධාරීන්ගෙන් ඉල්ලීමක් කරන" බවයි.
මෙයින් පෙනී යන්නේ, රාජ්‍ය නිලධාරීන් පවා යම් යම් අවස්ථාවලදී මානුෂීය හෝ ප්‍රතිපත්තිමය පදනමින් නඩු තීන්දුවක් ක්‍රියාත්මක කිරීම තාවකාලිකව කල් දැමීම සම්බන්ධයෙන් පරිපාලනමය තීරණයක් ගැනීමේ හැකියාව සලකා බලන බවයි. මෙම තත්ත්වය, චෝදක පාර්ශවය විසින් උපුටා දක්වන ලද 'පරිපාලනමය කටයුත්තක්' යන තර්කය තහවුරු කිරීමට බලපෑම් කළ හැකිය.
පැරණි සිද්ධීන් සමඟ වෙනස
ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රගේ සිද්ධිය මීට පෙර අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ චෝදනාවට ලක්වූ දේශපාලඥයින්ගේ සිද්ධිවලින් සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස්ය.
|
අංගය |
ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රගේ ප්‍රකාශය |
එස්.බී. දිසානායක / රන්ජන් රාමනායක |
මේජර් අජිත් ප්‍රසන්න |
|
ක්‍රියාවේ ස්වභාවය |
අධිකරණ තීන්දුවක් ක්‍රියාත්මක කිරීම තාවකාලිකව අත්හිටුවන ලෙස නිලධාරීන්ට බලපෑම් කිරීම. |
සමස්ත අධිකරණ පද්ධතියම හෝ විනිසුරුවරුන් දූෂිත බවට චෝදනා කිරීම. |
විනිසුරුවරුන්ගේ ක්‍රියාකලාපය හා තීන්දු ගැන ප්‍රසිද්ධියේ දෝෂාරෝපණය කිරීම. |
|
අපහාසයේ වර්ගය |
අධිකරණ තීන්දුවක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට බාධා කිරීම (Interference). |
ප්‍රකාශනමය අපහාසය (Scandalizing). |
ප්‍රකාශනමය අපහාසය (Scandalizing). |
|
බරපතලකම (වෙනස) |
පරිපාලනමය තීරණයක් ඉල්ලීමක් ලෙස තර්ක කළ හැකිය. සෘජුවම ගෞරවයට හානි කිරීමක් නොවේ. |
සෘජුවම අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වයට සහ මහජන විශ්වාසයට හානි කිරීම. |
සෘජුවම අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වයට හා ගෞරවයට හානි කිරීම. |
ලක්මාලි හේමචන්ද්‍ර සෘජුවම විනිසුරුවරුන්ට දූෂණ චෝදනා කිරීමක් හෝ සමස්ත අධිකරණයේ ගෞරවයට හානි කිරීමක් නොකළ බැවින්, ඇයගේ ක්‍රියාවේ නීතිමය අවදානම තීරණය වන්නේ, ඇයගේ ප්‍රකාශයේ චේතනාව සහ එම ප්‍රකාශය මගින් නීතියේ ආධිපත්‍යයට කළ බලපෑම අධිකරණය විසින් විමසා බලන ආකාරය මතය. කෙසේ වෙතත්, නීතිඥවරියක් ලෙස ඇයගේ වගකීම් සහ රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට ප්‍රසිද්ධියේ උපදෙස් දීම, ඇයව දැඩි නීතිමය අවදානමකට ඇද දමා ඇත.
මාධ්‍ය සදාචාරය පිළිබඳ ගැටලුව
මෙම සිද්ධිය වාර්තා කිරීමේදී මාධ්‍ය ආයතන අනුගමනය කර ඇති ක්‍රියා පිළිවෙත සම්බන්ධයෙන් විවෘත විශ්වවිද්‍යාලයේ කථිකාචාර්යවරයෙකු වන රමිඳු ලක්ඛික පෙරේරා මහතා සිය ෆේස්බුක් සටහනක් මගින් දැඩි විවේචනයක් එල්ල කර තිබේ.
රමිඳු ලක්ඛික පෙරේරාගේ ප්‍රකාශයේ සාරාංශය:
"BBC සිංහල ඇතුළු මාධ්‍ය ආයතන ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රට එල්ල වී ඇති චෝදනාව පිළිබඳව වාර්තා කරන නමුත්, චෝදනාවට ලක්වූ පාර්ශ්වයෙන් (ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රගෙන්) කිසිදු අදහසක් විමසා නැත. වාර්තාව පැමිණිල්ලේ අන්තර්ගතය පමණක් පුළුල් ලෙස විස්තර කරයි. වාර්තාකරණයේ සදාචාරය අනුව, කතාවේ අනෙක් පාර්ශ්වයට ඔවුන්ගේ පැත්ත පැහැදිලි කිරීමට සාධාරණ අවස්ථාවක් ලබා දිය යුතු නොවේද? මෙය මුලින්ම ආචාරධර්ම අපේක්ෂා නොකරන හිරු වැනි මාධ්‍යවලින් ආරම්භ වූ නමුත්, දැන් BBC සිංහල වැනි ආයතන ද එයට එක් වී ඇත. මාධ්‍ය මෙම කාරණය ජාතික වැදගත්කමක් ඇති දෙයක් බවට පත් කර ඇතත්, මා දන්නා පරිදි කිසිදු ආයතනයක් තවමත් ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රගෙන් අදහසක් විමසා නැත! මෙය BBC හි පොදු ගැටලුවක්ද, නැතහොත් මෑතකදී ඔවුන්ගේ වෙබ් අඩවියේ ප්‍රමිතියෙන් තොර කතා රැසක් පළ කරන 'BBC සිංහල' හි ගැටලුවක්ද යන්න තවමත් පැහැදිලි නැත."
රමිඳුගේ මෙම විවේචනය මාධ්‍ය වාර්තාකරණයේදී අනිවාර්යයෙන්ම පිළිපැදිය යුතු මූලික ආචාරධර්මයක් වන 'පාර්ශව දෙකේම අදහස් දැක්වීම' (Right to Reply / Fair Hearing) පිළිබඳව අවධානය යොමු කරයි. චෝදනාවක් වාර්තා කිරීමේදී, චෝදනාවට ලක් වූ පාර්ශ්වයේ ප්‍රතිචාරයක් ඇතුළත් කිරීම මධ්‍යස්ථ වාර්තාකරණයට අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙම මූලධර්මය උල්ලංඝනය වීම, වාර්තාවේ විශ්වසනීයත්වය සහ මධ්‍යස්ථභාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්න මතු කරයි.
පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ලක්මාලි හේමචන්ද්‍රට එල්ල වී ඇති අධිකරණයට අපහාස කිරීමේ චෝදනාව, නීතිමය වශයෙන් සංකීර්ණ තත්ත්වයකි. එය, සෘජු ප්‍රකාශනමය අපහාසයකට වඩා, පරිපාලනමය තීරණයක් සඳහා කළ මැදිහත්වීමක් ලෙස අර්ථකථනය වීමේ ඉඩක් ඇතත්, නීතිඥවරියක ලෙස නීතියේ ආධිපත්‍යය පිළිබඳ ඇයගේ වගකීම පිළිබඳව ප්‍රබල නීතිමය විමර්ශනයක් සිදුවනු ඇත.
මේ අතර, චෝදනාව වාර්තා කිරීමේදී චූදිත පාර්ශවයෙන් අදහස් විමසීමකින් තොරව කටයුතු කිරීම සම්බන්ධයෙන් මාධ්‍ය වෙත එල්ල වන විවේචනයෙන් පෙනී යන්නේ, මෙම සමස්ත සිදුවීමම නීතිමය ප්‍රශ්නයකට අමතරව දේශපාලන වාද විවාදයක ස්වරූපය ගෙන ඇති බවත්, එහිදී මාධ්‍ය ආයතනවල මධ්‍යස්ථභාවය තවදුරටත් අවධානයට ලක් විය යුතු බවත්ය. අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාවේ සහ පසුව අධිකරණයේ තීන්දුව මගින්, මෙම සිදුවීම 'අපහාස කිරීමක්' හෝ 'පරිපාලනමය ඉල්ලීමක්' ලෙස නිශ්චය කරනු ඇත.
@නයෝමි සුබ්‍රමනියම්
