විනිවිදභාවය, දූෂණ විරෝධය සහ යහපාලනය පිළිබඳ දැඩි පොරොන්දු මධ්‍යයේ බලයට පත් වූ
වත්මන් දේශපාලන අධිකාරිය, විගණකාධිපති ධුරය පත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව (CC) වෙත ඉදිරිපත් කළ සිදුවීම් මාලාව, ඔවුන්ගේ ප්‍රකාශිත ප්‍රතිපත්ති සහ සැබෑ ක්‍රියාකාරීත්වය අතර ඇති බරපතළ පරස්පරතාව පැහැදිලිව පෙන්වා දෙයි.
ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක විසින් වැඩබලන විගණකාධිපතිවරයාගේ සේවා කාලය දීර්ඝ කිරීමට කළ නිර්දේශය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව විසින් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම පිටුපස සැඟවී ඇත්තේ, ස්වාධීන ආයතනවලට බලපෑම් කිරීමේ දේශපාලන උත්සාහයන් සහ වගවීම පැහැර හැරීමේ අවදානමයි.
එසේම හෙට (නොවැම්බර් 23) සිට රටට ස්ථිර විගණකාධිපතිවරයෙකු නොමැති තත්ත්වයක් උද්ගත වී ඇති බවට පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී දයාසිරි ජයසේකර එල්ල කරන චෝදනාව, වත්මන් පාලනයේ වගවීමේ ප්‍රතිරූපයට සෘජු ප්‍රහාරයකි.
ගජමිතුරු ක්‍රියාදාමය: වෘත්තීයභාවය පසෙක ලෑම
නව පාලනය විසින්ම විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව ශක්තිමත් කරන බවට පොරොන්දු වුවද, යථාර්ථය වී ඇත්තේ ඊට හාත්පසින්ම වෙනස් ක්‍රියාවලියකි. දයාසිරි මන්ත්‍රීවරයාගේ චෝදනාවල හරය වන්නේ, විගණන හෝ රාජ්‍ය සේවා පළපුරුද්දක් නොමැති ජනාධිපතිවරයාගේ මිතුරෙකු වන චන්දන නැමැත්තෙකුගේ නම විගණකාධිපති තනතුරට යෝජනා කිරීමට රජය කටයුතු කර ඇති බවයි.
නව පාලනයේ ප්‍රධානියා විසින්ම, පෙර ආණ්ඩුවල දැඩි ලෙස විවේචනයට ලක් වූ ‘ගජමිතුරු’ සංකල්පය යළි කරළියට ගෙන ඒම, ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්තිමය ස්ථාවරය පිළිබඳව විශාල සැකයක් ඇති කරයි. ජනතාව අපේක්ෂා කළේ දේශපාලන පත්වීම්වලට තිත තැබීමක් මිස, ඒවා වෙනත් මිත්‍ර කවයන් අතර හුවමාරු වීමක් නොවේ.
කල්මැරීමේ දේශපාලනය: ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ බලතුලනය වෙනස් කිරීම
හිටපු විගණකාධිපති විශ්‍රාම ගිය 2025 අප්‍රේල් 8 වන දින සිට මේ දක්වා මාස හතකට අධික කාලයක් ගතවී ඇතත්, ස්ථිර පත්වීමක් සිදු කිරීමට ආණ්ඩුව අසමත් වී ඇත්තේ දේශපාලන උපාය මාර්ගයක කොටසක් ලෙසද?
දයාසිරි මන්ත්‍රීවරයා අවධාරණය කරන්නේ "ජනවාරි තුන්වෙනිද වෙනකල් මේක ඇදගන්න" ආණ්ඩුව උත්සාහ කරන බවයි.
මෙහිදී ඇතිවන බරපතළම දේශපාලන අර්බුදය මෙන්න:
- ජනාධිපතිවරයා යෝජනා කළ 'ගජමිතුරු' නාමය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව (CC) විසින් ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත.
- එම ප්‍රතික්ෂේප වීමෙන් පසු, ස්ථිර පත්වීමක් වෙනුවට වැඩබලන පත්වීම් (දින 14, දින 30, මාස 6) මාලාවක් ක්‍රියාත්මක විය. වැඩබලන ධුර කාලය තවත් මාස තුනකට දීර්ඝ කිරීමට කළ අවසන් යෝජනාවද CC විසින් ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත්තේ, වැඩබලන නිලධාරියා රාජ්‍ය බැංකුවකින් වරප්‍රසාද (පෙරහැර ටිකට්පත්) ලබා ගැනීම පිළිබඳව ජනාධිපතිවරයාගේම සටහනක් ඉදිරිපත් වූ පසුය.
- ආණ්ඩුවේ ඉලක්කය වී ඇත්තේ, වත්මන් CC හි ස්වාධීන සාමාජිකයන් (විරුද්ධ පක්ෂ නායකයා, විපක්ෂ අපේක්ෂකයා සහ සිවිල් සමාජ නියෝජිතයන් තිදෙනා) දැඩි ස්ථාවරයක සිටින බැවින්, ඔවුන්ගේ ධුර කාලය 2026 ජනවාරි 3 වන දින අවසන් වන තුරු මෙම පත්වීම ප්‍රමාද කිරීමයි. ඉන්පසු, CC හි බලතුලනය වෙනස් වූ පසු තමන්ට අවශ්‍ය පුද්ගලයා පත් කර ගැනීමට සැලසුම් කිරීමේ දේශපාලන උපාය මාර්ගයක් මෙහි ක්‍රියාත්මක වන බව පැහැදිලිය.
ප්‍රතිරූපයට වූ හානිය සහ අවසන් නිගමනය
"අනුර කරුණාකරලා මේ කැත වැඩේ කරන්න එපා. මේකට නෙමෙයි තමුන් වහන්සේව අපි පත් කෙරුවේ." යනුවෙන් දයාසිරි මන්ත්‍රීවරයා කරන ලද දැඩි ආයාචනය, වත්මන් පාලකයන් විසින්ම ඔවුන්ගේ ආචාරධර්මීය පදනම ප්‍රශ්න කිරීමකට ලක් වී ඇති බව පෙන්වයි.
විගණකාධිපති ධුරය පුරප්පාඩු වීම (දැනටමත් වැඩබලන කාලයද අවසන් වී ඇති බැවින්) රාජ්‍ය මූල්‍ය කටයුතු පරීක්ෂා කිරීමේ වගවීම බිඳවැටීමට ලක් කරයි. නව පාලනය පෙර රජයේ අක්‍රමිකතා විවේචනය කළේ නම්, ඔවුන් වහාම කළ යුත්තේ සුදුසුකම් මත පදනම් වූ සහ CC අනුමත කරන ස්ථිර විගණකාධිපතිවරයෙකු පත් කිරීමයි.
මෙම සිදුවීම, විනිවිදභාවය පිළිබඳ ප්‍රකාශිත ප්‍රතිපත්ති සහ බලය තහවුරු කරගැනීම සඳහා තනතුරු කල්මැරීමේ දේශපාලනය අතර ඇති දේශපාලන අර්බුදයක කදිම නිදසුනකි. ජනතාව අපේක්ෂා කළේ නව දේශපාලන සංස්කෘතියක් මිස, පෙර දේශපාලන ක්‍රීඩාවලම නවීකරණය කරන ලද ගජමිතුරු ප්‍රභේදයක් නොවේ.
