බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු අග්‍රාමාත්‍යවරයා විසින් ගාසා තීරයට වහාම ‘බලගතු ප්‍රහාර’ එල්ල කරන ලෙස
හමුදාවට නියෝග කිරීමත් සමග, සති කිහිපයක් පැවති බිඳෙනසුලු සටන් විරාමය මුළුමනින්ම බිඳ වැටී තිබේ.
මෙම තත්ත්වය, විශේෂයෙන්ම ගාසා තීරයේ පලස්තීන සිවිල් වැසියන්ට ඉතිහාසයේ දරුණුතම පාවාදීමක් සහ පරාජයක් ගෙන දෙන බවට ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් සංවිධාන අනතුරු අඟවයි.
සටන් විරාමය බිඳවැටීමට මූලික හේතුව: විශ්වාසයේ අර්බුදය
මෙම සටන් විරාමය බිඳවැටීමේ කේන්ද්‍රය වී ඇත්තේ ප්‍රාණ ඇපකරුවන්ගේ දේහ හුවමාරුව සම්බන්ධ ගැටලුවයි.
ඊශ්‍රායලයේ නෙතන්යාහුගේ කාර්යාලයේ චෝදනාව වන්නේ හමාස් විසින් භාර දුන් මානව දේහ කොටස්, අතුරුදහන් ප්‍රාණ ඇපකරුවන්ට අයත් නොවන බවත්, ඒවා "වේදිකාගත" කිරීමට උත්සාහ කළ බවත් ය. සටන් විරාම ගිවිසුම මුලින්ම උල්ලංඝනය කළේ හමාස් බව ඊශ්‍රායලය තරයේ ප්‍රකාශ කරයි.
එයට හමාස්ගේ ප්‍රතිචෝදනාව වූයේ මෙම චෝදනා "සම්පූර්ණයෙන්ම පදනම් විරහිත" බවය. ඒවා ප්‍රතික්ෂේප කරන හමාස් සංවිධානය, ඊශ්‍රායලය "බොරු කඩතුරාවන් ගොතමින්" ගිවිසුම කඩ කරන බවට චෝදනා කරයි. ඔවුහු පෙන්වා දෙන්නේ ඊශ්‍රායලය විසින්ම සටන් විරාමය ආරම්භ කළ දා සිට උල්ලංඝනය කිරීම් 125කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිදු කර ඇති බවයි.
දෙපාර්ශවයම අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් චෝදනා එල්ල කරමින් සිටින පසුබිමක, ප්‍රාණ ඇපකරුවන්ගේ දේහ හුවමාරුව දේශපාලන මෙවලමක් බවට පත්වීම හේතුවෙන්, සැබෑ මානුෂීය අරමුණ යටපත් වී ගැටුම යළි ලේ වැගිරීමකට හැරී ඇත.
පලස්තීන වැසියන්ගේ දරුණුතම පාවාදීම
සටන් විරාමයේදී සිදු වූ ප්‍රාණ ඇපකරුවන් හුවමාරුව තුළ පලස්තීන වැසියන්ගේ අනාගතය අතිශයින් අවිනිශ්චිත වූ ආකාරය දක්නට ලැබිණි.
වාර්තා වන පරිදි, ඊශ්‍රායලය සිය ප්‍රාණ ඇපකරුවන් නැවත ලබා ගනිද්දී, හුවමාරු කළ පලස්තීන සිරකරුවන් සමහරක් ඔවුන්ගේ මව්බිමට පැමිණීම තහනම් කරමින් පිටුවහල් කර තිබේ. මෙය එක් අතකින් ඔවුන්ගේ නිදහස සීමා කිරීමක් වන අතර, අනෙක් අතට නැවත ගාසා හෝ බටහිර ඉවුරේ පදිංචි වීමේ අයිතිය උල්ලංඝනය කිරීමකි. මෙය පලස්තීන මව්බිමේ අයිතියට එල්ල වූ දරුණු පහරකි.
සටන් විරාමය බිඳ වැටීමත් සමඟ ගුවන් ප්‍රහාර මාලාවකින් අවම වශයෙන් පලස්තීන ජාතිකයින් 33 දෙනෙකු මිය ගොස් ඇති බව වාර්තා වේ. වසර දෙකක යුද්ධයේදී දැනටමත් පලස්තීනුවන් 68,527කට අධික පිරිසක් මිය ගොස් සිටින තත්ත්වයක, යළි යුද්ධය ඇරඹීම සිවිල් වැසියන් මිලියන ගණනකගේ ජීවිත අවදානමට ලක් කරයි.
ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව සටන් විරාමයක් සඳහා මැදිහත් වුවද, අවසානයේ එය බිඳී යාම, පලස්තීන සිවිල් වැසියන්ගේ ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීමට ලෝක ප්‍රජාව අසමත් වීමක් ලෙස විචාරකයෝ දකිති.
දේශපාලන කුමන්ත්‍රණය: නෙතන්යාහු සහ ට්‍රම්ප්
ගිවිසුම බිඳ වැටීම සම්බන්ධයෙන් ට්‍රම්ප් සහ නෙතන්යාහුගේ භූමිකාව පිළිබඳව අනිවාර්යය ලෙස සැක සංකා පහළ වේ.
එහිදී නෙතන්යාහු-ට්‍රම්ප් සම්බන්ධය මූලික තැනක් ගනු ලබයි.
ඊශ්‍රායලය සහ පලස්තීනය අතර සාම සාකච්ඡා සහ ගිවිසුම් සම්බන්ධයෙන් නෙතන්යාහු සහ එවකට එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් අතර පැවතියේ දැඩි සමීප සම්බන්ධතාවකි. ට්‍රම්ප් පරිපාලනය විසින් "සියවසේ ගනුදෙනුව" වැනි මතභේදාත්මක යෝජනා ගෙන ආවේ ද ඊශ්‍රායලයට වාසිදායක වන ආකාරයට බවට චෝදනා විය.
වත්මන් ගැටුම එක්සත් ජනපදය මැදිහත් වූ සටන් විරාම ගිවිසුමක් යටතේ සිදු වූවකි. නෙතන්යාහු විසින් ට්‍රම්ප්ව රැවටීමක් සිදු කළාද, නැතහොත් මෙය දෙදෙනාගේම එකඟතාවයෙන් සිදු වූ රංගනයක්ද යන්න නිශ්චිතව පැවසීමට අපහසු වුවද, එක්සත් ජනපදයේ මැදිහත්වීම ඊශ්‍රායලයට වැඩි වාසි ගෙන දෙන ආකාරයට සකස් වූ බවට ජාත්‍යන්තර මතයක් පවතී. සටන් විරාමය බිඳ දැමීමට නෙතන්යාහු කටයුතු කිරීම පිටුපස, ට්‍රම්ප් හෝ වෙනත් ඇමරිකානු පාර්ශවයක නිහඬ ආශිර්වාදයක් හෝ අවම වශයෙන් දේශපාලන අනුබලයක් හෝ තිබෙන්නට ඇතැයි විචාරකයෝ සැක පහළ කරති.
අවිනිශ්චිත අනාගතය
නෙතන්යාහුගේ ‘බලගතු ප්‍රහාර’ නියෝගය, අන්තවාදී අමාත්‍යවරයෙකු වන ඉටමාර් බෙන්-ග්වීර්ගේ "හමාස් විනාශ කළ යුතු" සහ "ජන සංහාරය යළි ආරම්භ කළ යුතු" යන පීඩනය හමුවේ ගත් තීරණයක් ලෙස පෙනී යයි.
මෙම නවතම තත්ත්වය තුළ, ගැටුම නැවත වරක් ලේ වැගිරීමකට හැරී ඇති අතර, කලාපයේ ස්ථාවරත්වය සහ දේශපාලන ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණයෙන්ම බිඳ වැටීමේ අවදානම ඉහළ ගොස් ඇත.
බොරු සාමය බිඳ වැටීමෙන් පසු ගාසා තීරයේ තත්වය, වියහැකිතාවන් සහ විචාරාත්මක අනාවැකි.
සති කිහිපයක් පැවති බිඳෙනසුලු සටන් විරාමය බිඳ දමමින්, ඊශ්‍රායල අග්‍රාමාත්‍ය බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු විසින් ගාසා තීරයට "බලගතු ප්‍රහාර" එල්ල කරන ලෙස නියෝග කිරීමත් සමඟ, කලාපයේ අර්බුදය නව සහ වඩා භයානක අදියරකට පිවිස තිබේ. මෙම තත්ත්වය යුද්ධයේ විෂය පථය පුළුල් කිරීමට, ප්‍රාණ ඇපකරුවන්ගේ ඉරණම අවදානමට ලක් කිරීමට සහ කලාපීය ගැටුමක් දක්වා ව්‍යාප්ත වීමට ඇති ඉඩකඩ වැඩි කර ඇත. වත්මන් ගැටුමේ ඉදිරි මඟ පිළිබඳ විචාරාත්මකව විශ්ලේෂණය කිරීමේදී ප්‍රධාන වියහැකිතාවන් කිහිපයක් හඳුනාගත හැකිය.
1. ඊශ්‍රායලයේ ප්‍රහාර සහ හමාස් ප්‍රතිරෝධය
පළමු ප්‍රධාන වියහැකිතාව වන්නේ ඊශ්‍රායලය සිය 'බලගතු ප්‍රහාර' දැඩි කිරීම මගින් හමාස්හි යුද ශක්තිය බිඳ දැමීමට උත්සාහ කිරීමයි. නෙතන්යාහුගේ දේශපාලන අනාගතය, යුදවාදී අමාත්‍යවරුන්ගේ දැඩි පීඩනය යටතේ හමාස් විනාශ කිරීම මත රඳා පවතින බැවින්, මෙම මෙහෙයුම බිම් මට්ටමේ මෙහෙයුම් දක්වා පුළුල් වීමට ඉඩ ඇත. කෙසේ වෙතත්, හමාස් සංවිධානය උමං මාර්ග ජාලය උපයෝගී කර ගනිමින් ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කිරීම නවත්වන්නේ නැත. මෙහි ප්‍රතිඵලය වනුයේ ගාසා තීරය තුළ පෙරට වඩා විශාල මානුෂීය ව්‍යසනයක් ඇතිවීම සහ ප්‍රාණ ඇපකරුවන් නිදහස් කිරීමේ හැකියාව අවම වීමයි. මෙමගින් ඊශ්‍රායලය සිය දේශපාලන අරමුණු තාවකාලිකව ඉටු කර ගත්තද, එය පලස්තීන සිවිල් වැසියන් මිලියන ගණනකගේ ජීවිත අවදානමට ලක් කරනු ඇත.
2. කලාපීය ගැටුමක් දක්වා ව්‍යාප්ත වීමේ අවදානම
දෙවන භයානක වියහැකිතාව වන්නේ ගැටුම කලාපීය යුද්ධයක් දක්වා ව්‍යාප්ත වීමයි. සටන් විරාමය බිඳ වැටීමෙන් පසු, ලෙබනනයේ හිස්බුල්ලා (Hezbollah) සහ යේමනයේ හුති (Houthis) වැනි ඉරානයට සම්බන්ධ කණ්ඩායම්, ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව සිය ප්‍රහාර දැඩි කිරීමට ඉඩ ඇත. මේ අනුව, ඊශ්‍රායලයට එකවර පෙරමුණු දෙකක (ගාසා සහ උතුරු දේශසීමාව) සටන් කිරීමට සිදුවනු ඇත. සෘජුවම මැදිහත් නොවුවද, ඉරානය සිය අනුබද්ධ කණ්ඩායම් හරහා මෙම ගැටුම පෝෂණය කරමින් කලාපීය තත්ත්වය තවදුරටත් අස්ථාවර කරනු ඇත. එවැනි ව්‍යාප්තියක්, කලාපයේ තෙල් සැපයුමට සහ ගෝලීය ආර්ථිකයට සෘජුවම බලපාන බැවින්, මෙය ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව දැඩි අවධානය යොමු කළ යුතු ඉහළම අවදානම ලෙස සැලකිය හැකිය.
3. ජාත්‍යන්තර පීඩනයෙන් කෙටි කාලීන සාමය
තුන්වන සහ වඩාත් යථාර්ථවාදී වියහැකිතාව වන්නේ, සිදුවන විනාශය හේතුවෙන් ඊජිප්තුව, කටාර් සහ එක්සත් ජනපදය වැනි මැදිහත්කරුවන්ගේ දැඩි ජාත්‍යන්තර පීඩනයක් යටතේ නැවත සාකච්ඡා ඇරඹීමයි. දරුණු සටන් වටයකින් පසුව, මානුෂීය ආධාර ගාසාවට ඇතුළු කිරීම සහ ප්‍රාණ ඇපකරුවන් හුවමාරු කිරීමේ අවසන් වටයක් සඳහා තවත් කෙටි කාලීන සටන් විරාමයක් සඳහා දෙපාර්ශවයම එකඟතාවකට ඒමට ඉඩ ඇත. හමාස් සංවිධානය මෙහිදී දේශපාලන වාසි ලබා ගැනීමට උත්සාහ කරනු ඇති අතර, යුද්ධය දීර්ඝ වීමත් සමඟ ඊශ්‍රායලය තුළ නෙතන්යාහුට එරෙහිව මහජන විරෝධය යළි මතුවීම ද මෙම තීරණයට බලපානු ඇත. කෙසේ වෙතත්, මෙම සටන් විරාමය ගැටලුවට ස්ථිර විසඳුමක් නොවී, හුදෙක් තාවකාලික සහනයක් පමණක් වනු ඇත.
මානුෂීය කාරණා දෙපාර්ශවයම දේශපාලන මෙවලමක් කරගැනීම
සමස්තයක් ලෙස විචාරණය කිරීමේදී, සටන් විරාමය බිඳ වැටීම සිදුවී ඇත්තේ දේහ හුවමාරුව වැනි මානුෂීය කාරණා පවා දෙපාර්ශවය විසින් දැඩි දේශපාලන මෙවලමක් ලෙස භාවිතා කිරීම හේතුවෙනි. ඊශ්‍රායල ප්‍රාණ ඇපකරුවන් නිදහස් කිරීමෙන් පසු, පලස්තීන සිරකරුවන් තම මව්බිමට පැමිණීම තහනම් කරමින් පිටුවහල් කිරීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග, පලස්තීන මව්බිමේ අයිතියට එල්ල වූ දරුණු පහරක් ලෙස සැලකිය හැකිය. නෙතන්යාහුගේ අභ්‍යන්තර දේශපාලන අවශ්‍යතා සහ කලාපීය ආතතීන් හේතුවෙන්, මෙම ගැටුමේ දරුණුතම පරාජය සහ පාවාදීම අත්විඳින්නේ ගාසා තීරයේ අහිංසක පලස්තීන සිවිල් වැසියන් ය. ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව සහ ස්ථිර සාමයක් තහවුරු කිරීමට ලෝක ප්‍රජාව අසමත් වුවහොත්, ගැටුම අවසන් නොවී, තවත් ලේ වැගිරීම් සහ ව්‍යසන පමණක් උරුම වනු ඇත.
@නිරෝමී සුබ්‍රමනියම්
