අමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ලබන මස සිට චීනයෙන් ආනයනය කරන භාණ්ඩ සඳහා
අතිරේක සියයට 100ක (100%) තීරුබදු (Tariff) පැනවීමට තර්ජනය කර තිබේ. චීනය විසින් දුර්ලභ පාංශු මූලද්‍රව්‍ය (Rare Earths) අපනයනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් පනවා ඇති නව සීමාවන්ට ප්‍රතිචාර වශයෙන් මෙම පියවර ගෙන ඇත.
සමාජ මාධ්‍ය සටහනක් මගින් ට්‍රම්ප් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ, අමෙරිකාව විසින් අත්‍යවශ්‍ය මෘදුකාංග (critical software) සඳහා අපනයන පාලනයක් ද පනවන බවයි.
උග්‍ර වූ වෙළෙඳ ගැටුම
පසුගිය සිකුරාදා (ඔක්තෝබර් 10) කළ තවත් සටහනක, ට්‍රම්ප් චීනයේ නව අපනයන නීති දැඩි ලෙස විවේචනය කරමින්, චීනය "ඉතාමත් සතුරු වී" ලෝකය "බන්ධනය කර ගැනීමට" උත්සාහ කරන බවට චෝදනා කළේය.
මෙම සිදුවීම් මාලාවත් සමග S&P 500 කොටස් දර්ශකය සියයට 2.7කින් පහත වැටුණු අතර, එය අප්‍රේල් මාසයෙන් පසු වාර්තා වූ විශාලතම එක දිනක පහත වැටීමයි.
ජනාධිපති ෂී ජින්පිං සමඟ පැවැත්වීමට නියමිත හමුවකින් ඉවත් වන බවට ද ට්‍රම්ප් තර්ජනය කළ නමුත්, පසුව ඔහු පැවසුවේ හමුව අවලංගු කර නොමැති බවත්, එය පැවැත්වේ ද නැද්ද යන්න තවමත් නොදන්නා බවත් ය.
චීනයේ 'දුර්ලභ පාංශු' ආයුධය
මෝටර් රථ, ස්මාර්ට්ෆෝන් සහ තවත් බොහෝ දෑ සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන දුර්ලභ පාංශු මූලද්‍රව්‍ය සහ ඇතැම් ප්‍රධාන ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනය කිරීමේ ඒකාධිකාරය චීනය සතුව ඇත.
ට්‍රම්ප් චීන භාණ්ඩ මත තීරුබදු ඉහළ නැංවීමෙන් පසු, බීජිං රාජ්‍යය මීට පෙර අපනයන පාලන නීති දැඩි කළ අවස්ථාවේ, එම ද්‍රව්‍ය මත යැපෙන බොහෝ අමෙරිකානු සමාගම් දැඩි ලෙස විරෝධය පෑ අතර, ෆෝඩ් (Ford) මෝටර් රථ සමාගමට පවා තාවකාලිකව නිෂ්පාදනය නතර කිරීමට සිදුවිය.
දුර්ලභ පාංශු අපනයන නීති දැඩි කිරීමට අමතරව, චීනය අමෙරිකානු තාක්ෂණික සමාගමක් වන ක්වාල්කොම් (Qualcomm) සම්බන්ධයෙන් ඒකාධිකාර විමර්ශනයක් ආරම්භ කර ඇති අතර, එමගින් එම සමාගමට වෙනත් චිප් නිෂ්පාදකයෙකු (chipmaker) අත්පත් කර ගැනීම ප්‍රමාද විය හැක.
මීට අමතරව, අමෙරිකානු සමාගම්වලට සම්බන්ධ නැව් සඳහා නව වරාය ගාස්තු අය කරන බව ද බීජිං රජය ප්‍රකාශ කර ඇත.
භංගුර වූ වෙළෙඳ සබඳතා
දෙරට අතර වෙළෙඳාම සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ නතර කළ ත්‍රිත්ව ඉලක්කම් තීරුබදු ඉවත් කිරීමට දෙපාර්ශවය එකඟ වූ මැයි මාසයේ සිට, අමෙරිකාව සහ චීනය "භංගුර වෙළෙඳ විරෝධී සමනයක" (fragile trade détente) සිටියේය. එමගින් චීන භාණ්ඩ සඳහා අමෙරිකානු තීරුබදු සියයට 30ක් පමණ ඉහළ මට්ටමක පැවති අතර, අමෙරිකානු භාණ්ඩ සඳහා චීනයේ තීරුබදු සියයට 10ක නව අගයක් ගත්තේය.
එතැන් පටන් ටික්ටොක් (TikTok), කෘෂිකාර්මික මිලදී ගැනීම්, දුර්ලභ පාංශු සහ අර්ධ සන්නායක (Semiconductors) වැනි උසස් තාක්ෂණය පිළිබඳව සාකච්ඡා වට කිහිපයක් පවත්වා ඇත. කෙසේ වෙතත්, මෙම නව ගැටුම්කාරී තත්ත්වයත් සමග දකුණු කොරියාවේ පැවැත්වීමට නියමිත නායක හමුව අවිනිශ්චිත වී ඇත.
විශේෂඥ මතය
බෲකිංග්ස් ආයතනයේ චීන විශේෂඥයෙකු වන ජොනතන් සින් පැවසුවේ, චීන ජනාධිපති ෂී ජින්පිංගේ මෑත පියවර ඉදිරි සාකච්ඡාවලට බලපෑම් කිරීමේ උත්සාහයක් බවයි. දුර්ලභ පාංශු පිළිබඳ නව නියෝගය වහාම ක්‍රියාත්මක නොවන බවත්, "මෙය ක්‍රමයෙන් මුලපිරීමක් අල්ලා ගැනීමට ඔහු ගන්නා උත්සාහයක්" බවත් ජොනතන් සින් පෙන්වා දුන්නේය.
වොෂිංටන් පදනම් කරගත් උපායමාර්ගික හා ජාත්‍යන්තර අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථානයේ (CSIS) විවේචනාත්මක ඛනිජ ආරක්ෂක වැඩසටහනේ අධ්‍යක්ෂිකා ග්‍රේස්ලින් බාස්කරන් පැවසුවේ, චීනයේ නව අපනයන නීති විදේශීය ආරක්ෂක නිෂ්පාදකයින් ඉලක්ක කර ඇති බැවින් ඒවා "විශේෂයෙන් බරපතළ" බවයි.
"අපේ ආරක්ෂක කර්මාන්තය ඉලක්ක කිරීම තරම් අමෙරිකාව ක්‍රියාත්මක කිරීමට වෙනත් දෙයක් නැහැ. අපට සීමිත විකල්ප ඇති නිසා අමෙරිකාවට සාකච්ඡා කිරීමට සිදුවනු ඇති අතර, වර්ධනය වන භූදේශපාලනික ආතතියක් පවතින යුගයක අපගේ කාර්මික ආරක්ෂක පදනම ගොඩනගා ගත යුතුයි," ඇය පැවසුවාය.
චීනයේ නව නීති දෙසැම්බර් මාසය වනතුරු බලාත්මක නොවන බැවින් තවමත් සාකච්ඡා සඳහා කාලය සහ ඉඩකඩ ඇති බව ඇය වැඩිදුරටත් සඳහන් කළාය.
@විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා හා ධවල මන්දිරය සහ චීන සමූහාණ්ඩු වාර්තා ඇසුරිනි.
