ටියුනීසියාවේ සබර් චූචාන් (Saber Chouchane) නම් 56 හැවිරිදි පුද්ගලයෙකුට ජනාධිපතිවරයා විවේචනය කරමින්
ෆේස්බුක් හි පළ කළ සටහන් හේතුවෙන් මරණ දඬුවම නියම කිරීම ලොව පුරා දැඩි කම්පනයට හා විරෝධයට තුඩු දී ඇත.
කුලී වැඩ කරන, සීමිත අධ්‍යාපනයක් සහිත, සමාජීය වශයෙන් අවදානමට ලක් වූ පුද්ගලයෙකුට එරෙහිව මෙවන් දරුණු තීන්දුවක් ගැනීම ටියුනීසියානු ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ තීරණයක් ලෙස සැලකේ.
තීන්දුවට හේතු වූ චෝදනා
සබර් චූචාන් පසුගිය වසරේ (2024 ජනවාරි) අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත. ඔහුගේ නීතිඥවරයාට අනුව, ඔහුට එල්ල වී ඇති චෝදනා ප්‍රධාන වශයෙන් තුනකි:
- රාජ්‍යය පෙරළා දැමීමට තැත් කිරීම.
- ජනාධිපතිවරයාට අපහාස කිරීම.
- අන්තර්ජාලය ඔස්සේ අසත්‍ය තොරතුරු ප්‍රචාරය කිරීම.
විනිසුරුවන් පවසා ඇත්තේ මෙම සටහන් ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ අවුල් සහගත තත්ත්වයන් සඳහා පෙලඹවීමක් කර ඇති බවයි. මෙම නඩු තීන්දුවට 2022 මතභේදාත්මක සයිබර් අපරාධ නීතිය (Decree 54) මෙන්ම ටියුනීසියානු දණ්ඩ නීති සංග්‍රහය ද පාදක කරගෙන තිබේ. මෙම නීතිය යටතේ ජනගහනය අතර භීතිය වැපිරීම හෝ රාජ්‍ය ආරක්ෂාවට හානි කිරීම අරමුණු කරගත් "අසත්‍ය ප්‍රවෘත්ති" ප්‍රචාරණය කිරීම තහනම්ය.
නීතිඥවරයා පෙන්වා දෙන්නේ සබර් චූචාන් බොහෝ සටහන් වෙනත් පිටු වලින් පිටපත් කර ඇති බවත්, ඔහුගේ අදහස් හුවමාරු කර ගැනීමට සමහර සටහන් වලට කිසිදු අවස්ථාවක් නොලැබුණු බවත්ය. අධිකරණයේදී ඔහු කියා ඇත්තේ තම පරමාර්ථය වී ඇත්තේ අවුල් ඇති කිරීම නොව, බලධාරීන්ගේ අවධානය තම දුෂ්කර ජීවන තත්ත්වයන් වෙත යොමු කරවීම බවයි.
මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරීන්ගේ විරෝධය
මෙම තීන්දුව මගින් මානව හිමිකම් කණ්ඩායම් සහ විචාරකයින් විශාල ලෙස කම්පනයට පත් කර ඇත. ඔවුන් පෙන්වා දෙන්නේ:
- අන්තර්ජාලය ඔස්සේ අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා මරණ දඬුවම යෙදීම, රජයට එරෙහි අදහස් නිහඬ කිරීමට ගන්නා භයානක හැරවුමක් ලෙස ඔවුන් හඳුන්වයි.
- 2011 අරාබි වසන්තයේ තිඹිරිගෙය ලෙස සැලකෙන ටියුනීසියාවේ, ජනාධිපති කයිස් සයිඩ් 2021 දී පාර්ලිමේන්තුව අත්හිටුවා සියළු බලතල තමන් යටතට ගත් දා සිට දේශපාලන නිදහස හැකිළෙමින් පවතින බව විචාරකයෝ පවසති. මෙම තීන්දුව මගින් රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දියුණුවට දැවැන්ත පසුබෑමක් ඇති කරන බව මානව හිමිකම් සංවිධාන චෝදනා කරයි.
- විචාරකයින් නිහඬ කිරීමට සහ විරුද්ධවාදීන් ඉලක්ක කිරීමට රජය දරුණු උපක්‍රම භාවිතා කරන බවට බොහෝ ටියුනීසියානුවන් සහ ක්‍රියාකාරීන් චෝදනා කරයි.
ටියුනීසියාවේ මරණ දඬුවම
නීත්‍යානුකූලව ටියුනීසියාවේ මරණ දඬුවම පැවතුනද, වසර 30කට වැඩි කාලයක් (1991 සිට) එහි කිසිදු මරණ දඬුවමක් ක්‍රියාත්මක කර නොමැත. කෙසේ වෙතත්, ජනාධිපති සයිඩ් මීට පෙර අවස්ථාවන්හිදී, විශේෂයෙන්ම 2020 දී, මරණ දඬුවම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට පක්ෂව අදහස් පළ කර ඇත. මේ අනුව, සබර් චූචාන්ගේ නඩුව, දිගු කලක් ක්‍රියාත්මක නොවූ මරණ දඬුවම නැවත පණගැන්වීමේ බරපතල තර්ජනයක් එල්ල කරයි.
මෙම තීන්දුවට එරෙහිව අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කිරීමට නීතිමය අවස්ථාව සබර් චූචාන්ට තවමත් ඇත. මානව හිමිකම් කණ්ඩායම් අවධාරණය කරන්නේ ටියුනීසියානු රජය මරණ දඬුවම අහෝසි කිරීම සඳහා වහාම නිල තහනමක් පැනවිය යුතු බවයි.
