ශ්‍රී ලංකාවේ නොරොච්චෝලයි බලාගාරයට අවශ්‍ය ගල් අඟුරු සැපයීම සඳහා වූ
මහා පරිමාණ ටෙන්ඩරය Trident Chemphar නම් ඉන්දීය සමාගමක් වෙත පිරිනැමීමට නියමිත බව වාර්තා වන අතර, එම සමාගම සහ එහි දේශීය නියෝජිතයන් සම්බන්ධයෙන් මතුව ඇති අතිශය බරපතළ පසුබිම රටේ සමස්ත රාජ්‍ය ප්‍රසම්පාදන ක්‍රියාවලියේ පාරදෘශ්‍යභාවය පිළිබඳව ප්‍රබල සැකයක් ජනිත කරයි.
මෙම ගනුදෙනුව හුදෙක් අත්දැකීම් අඩු සමාගමකට ටෙන්ඩරය දීමක් නොව, ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ මූල්‍ය වංචා චෝදනා සහ දේශීය ක්‍රීඩා දූෂණවලට සම්බන්ධ පුද්ගලයන්ගේ සෘජු මැදිහත් වීමක් යටතේ සිදු වන බිලියන ගණනක ගනුදෙනුවක් ලෙස හඳුනාගත හැකිය.
1. සමාගමේ පසුබිම සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය චෝදනා
ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගම යනු ඉන්දියාවේ ප්‍රමුඛ පෙළේ ඖෂධ නිෂ්පාදක ආයතනයක් වන Aurobindo Pharmaceuticals Ltd සමඟ සම්බන්ධ උප සමාගමකි. නමුත්, ඔවුන්ට ගල් අඟුරු වෙළඳාම සම්බන්ධයෙන් ඇති අත්දැකීම නොවටිනා සහ සීමිත බවට තොරතුරු හෙළි වී ඇත.
- මහා පරිමාණ මූල්‍ය වංචා චෝදනා: මෙම සමාගමේ Ultimate Beneficial Owners (අවසාන ප්‍රතිලාභී හිමිකරුවන්) අතර සිටින පී. සරත් චන්ද්‍රා රෙඩ්ඩි මහතා ඉන්දියාවේ නවදිල්ලි නගරයේ සුරාබදු ප්‍රතිපත්ති වංචාවකට අදාළ මුදල් විශුද්ධිකරණ චෝදනා යටතේ 2022 වසරේදී අත්අඩංගුවට ගත් ප්‍රධාන චූදිතයෙකි. ඉන්දීය බලාත්මක කිරීමේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය (ED) චෝදනා කළේ, රෙඩ්ඩි මහතා ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් ඇතුළු සිය කණ්ඩායම් සමාගම් හරහා නීති උල්ලංඝනය කරමින් සිල්ලර වෙළඳ කලාප පාලනය කළ 'දකුණු කණ්ඩායමේ' ප්‍රධාන සාමාජිකයකු බවයි. පසුව ඔහු 'රාජ්‍ය සාක්ෂිකරුවෙක්' (Approver) බවට පත් වීමටද අවසර ඉල්ලා තිබේ.
- පෙර වංචා චෝදනා (2014 සතොස සහල් ගනුදෙනුව): ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගම මීට පෙර 2014 වසරේදී සතොස ආයතනයට මෙට්‍රික් ටොන් 30,000ක සහල් සැපයීමේ ගනුදෙනමක නිරත වී ඇති අතර, 2016 වසරේදී රාජ්‍ය ව්‍යවසාය පිළිබඳ කාරක සභාව (COPE) වෙත ඉදිරිපත් කරන ලද විගණකාධිපති වාර්තාව අනුව, එම සැපයුම සඳහා රාජ්‍ය ප්‍රසම්පාදන මාර්ගෝපදේශ නිසි පරිදි අනුගමනය කර නොමැති බවට චෝදනා එල්ල වී තිබේ.
2. දේශීය නියෝජිතයන්ගේ දූෂිත සම්බන්ධතා
ටෙන්ඩරය දිනාගැනීමට උත්සාහ කරන සමාගමක ජාත්‍යන්තර පසුබිම මෙසේ බරපතළ වන විට, එහි දේශීය නියෝජනයද දේශපාලන සහ ක්‍රීඩා දූෂණ චෝදනාවලින් බර වී තිබීම තත්ත්වයේ බරපතළකම වැඩි කරයි.
- ICC තහනමට ලක් වූ ක්‍රීඩා විශ්ලේෂක: ලංකා ගල් අඟුරු සමාගම් වාර්තා අනුව ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර්හි දේශීය නියෝජිතයා වන්නේ සනත් බණ්ඩාර ජයසුන්දර නැමැති පුද්ගලයාය. ඔහු හිටපු ක්‍රිකට් ක්‍රීඩා විශ්ලේෂකයෙකු වන අතර, තරඟ පාවාදීම් සම්බන්ධයෙන් 2019 වසරේදී ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් කවුන්සිලය (ICC) විසින් වසර 7කට ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවෙන් තහනම් කරන ලදී.
- එමෙන්ම, ඔහු එවක සිටි ක්‍රීඩා අමාත්‍යවරයා වූ හරින් ප්‍රනාන්දු මහතාට ද ක්‍රීඩක තේරීම්වලට බලපෑම් කිරීමට අල්ලස් දීමට තැත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් චෝදනා එල්ල වී තිබේ.
- දේශපාලන සම්බන්ධතා: සමාගමේ දේශීය නියෝජනයේ තවත් පුද්ගලයන් ලෙස, අමාත්‍ය විජයදාස රාජපක්ෂ මහතාගේ පුත් රකිත රාජපක්ෂ සහ ජාතික ජන බලවේගයේ (NPP) ජාතික විධායක සභික චමින්ද ජයසූරිය යන මහත්වරුන්ගේ නම් සඳහන් වේ. මෙලෙස ප්‍රධාන දේශපාලන ධාරාවන් දෙකක නියෝජිතයන්ගේ සම්බන්ධය මේ ගනුදෙනුව තවදුරටත් අවදානමකට ලක් කරයි.
3. ටෙන්ඩර් සුදුසුකම් නිර්ණායක වෙනස් කිරීමේ සැකය
නොරොච්චෝලයි බලාගාරයට අවශ්‍ය 5900 kCal/kg තත්ත්වයේ ගල් අඟුරු සැපයීමේ ටෙන්ඩරය සඳහා, ලංකා ගල් අඟුරු සමාගමේ (LCC) සුදුසුකම් නිර්ණායක හිතාමතා ලිහිල් කර ඇති බවට බරපතළ සැකයක් මතුවේ.
- සුදුසුකම් වෙනස් වීම:
- 2021 ලියාපදිංචි ලේඛනය (LCC/OP/Reg/2021) අනුව: අවම සුදුසුකම් නිර්ණායකය වූයේ මෙට්‍රික් ටොන් 1,000,000 (මිලියන 1) ක අත්දැකීමකි.
- 2025 ලියාපදිංචි ලේඛනය (LCC/OP/Reg/2025) අනුව: මෙම අවම සුදුසුකම් නිර්ණායකය මෙට්‍රික් ටොන් 100,000ක් දක්වා දැඩි ලෙස අඩු කර ඇත.
- හිටපු සභාපතිගේ ඉල්ලා අස්වීම: මෙම නිර්ණායක වෙනස් කිරීම ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගමට විශේෂයෙන් පහසුකම් සැලසීම සඳහා සිදු වූවාදැයි සැකයක් පවතින අතර, ලංකා ගල් අඟුරු සමාගමේ හිටපු සභාපති ශ්‍රීමත් දයාස් පෙරේරා මහතා ඉල්ලා අස් වූයේ මෙම ගැටලුකාරී තත්ත්වය හා සම්බන්ධව චමින්ද ජයසූරිය මහතා සමඟ ඇති වූ මතභේදයක් නිසා බවට කටකතා පැතිර ඇත.
- මීට පෙර පැවති ගල් අඟුරු ටෙන්ඩර සම්බන්ධයෙන් ද ලංකා ගල් අඟුරු සමාගමේ සභාපතිවරයා ඉල්ලා අස් වීම් සහ ටෙන්ඩර් කෙටි කිරීම් සම්බන්ධයෙන් විවිධ පාර්ශ්වයන් විසින් චෝදනා එල්ල කර තිබේ.
4. ලියාපදිංචියේ නීති විරෝධී බව පිළිබඳ සැකය
තවද, කර්මාන්ත ආරංචි මාර්ග පෙන්වා දෙන්නේ ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගමට ඇත්තේ ඉන්දුනීසියාවෙන් ගල් අඟුරු වෙළඳාම් කිරීමේ අත්දැකීම් පමණක් බවයි. එහෙත්, මෑත ටෙන්ඩරයේදී ඔවුන් දකුණු අප්‍රිකාවෙන් සහ රුසියාවෙන් ගල් අඟුරු සැපයීමට ඉදිරිපත් වී ඇත.
- අත්දැකීම් ප්‍රමාණවත් නොවීම: ලංකාවට අවශ්‍ය නිශ්චිත ගුණාත්මක භාවයෙන් යුත් ගල් අඟුරු සැපයීමේ මූලාශ්‍ර-විශේෂිත අත්දැකීමක් (Origin Specific Experience) නොමැති සමාගමක් ලංකා ගල් අඟුරු සමාගමේ ලියාපදිංචිය ලබා ගත්තේ කෙසේද යන්න බරපතළ ප්‍රශ්නයකි.
- ලේඛන ව්‍යාජ ලෙස සැකසීම පිළිබඳ චෝදනා: මෙම සමාගමට ලේඛන ව්‍යාජ ලෙස සැකසීමේ පුරුද්දක් ඇති බවට කර්මාන්ත ආරංචි මාර්ග පවසන බැවින්, ගල් අඟුරු වෙළඳාම් කිරීමේ අත්දැකීම් ඔප්පු කිරීමට ලංකා ගල් අඟුරු සමාගමට ඉදිරිපත් කරන ලද භාණ්ඩ පැටවීමේ බිල්පත් (Bills of Lading) ව්‍යාජ ඒවා වීමට ඉඩ ඇතැයි සැක කෙරේ.
දූෂණ චෝදනා සහිත සමාගමකට රටේ බලශක්ති සුරක්ෂිතභාවය පවරන්නේ ඇයි?
සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධානතම බලශක්ති සැපයුම වන ගල් අඟුරු ටෙන්ඩරය පිරිනැමීමට නියමිත ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගම සම්බන්ධයෙන් මතු වී ඇති ප්‍රධාන කරුණු පහත පරිදි සාරාංශගත කළ හැකිය:
- අප්‍රමාණවත් අත්දැකීම්: නොරොච්චෝලයට අවශ්‍ය 5900 kCal/kg ගල් අඟුරු වෙළඳාමේ ප්‍රමාණවත් අත්දැකීමක් නොමැත.
- හිමිකාරීත්වයේ දූෂණ චෝදනා: සමාගමේ ප්‍රධාන හිමිකරුවකු ඉන්දියාවේ මූල්‍ය වංචා චෝදනා සහ මුදල් විශුද්ධිකරණ චෝදනා යටතේ අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත.
- දේශීය නියෝජිතයන්ගේ දූෂිත පසුබිම: දේශීය නියෝජිතයා තරඟ පාවාදීම සම්බන්ධයෙන් ICC තහනමට ලක් වී ඇත.
- පෙර වංචා වාර්තා: 2014 වසරේ රාජ්‍ය ගනුදෙනුවකදී ප්‍රසම්පාදන නීති කඩ කිරීමක් සම්බන්ධයෙන් විගණකාධිපති වාර්තාවකින් චෝදනා එල්ල වී ඇත.
- ක්‍රමවේද වෙනස් කිරීමේ සැකය: ලංකා ගල් අඟුරු සමාගමේ නිලධාරීන්ගේ සහයෝගය ඇතිව, ටෙන්ඩරයට සුදුසුකම් ලැබීමට අවශ්‍ය අවම අත්දැකීම් නිර්ණායකය 1,000,000 MT සිට 100,000 MT දක්වා අඩු කර තිබීම.
මෙම සමස්ත සිදුවීම් මාලාව, ටෙන්ඩරය ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් වෙත පැවරීම සඳහා හිතාමතාම පහසුකම් සලසා ඇත යන සැකය තහවුරු කරයි. රටේ බලශක්ති සුරක්ෂිතභාවය සහ විශාලතම රාජ්‍ය මුදල් ප්‍රමාණයක් සම්බන්ධ වන මෙම ගනුදෙනුව පිළිබඳව වහාම විනිවිදභාවය තහවුරු කිරීමටත්, විධිමත් පරීක්ෂණයක් සිදු කිරීමටත් රජයට බලකිරීම ජනතාවගේ වගකීමකි.
පසු සටහන්/
ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් ගනුදෙනුව: තොරතුරු ආවරණය සහ විදෙස් මාධ්‍ය සාක්ෂි.
මෙමගින්, ඉන්දියාවේ මුදල් විශුද්ධිකරණ පරීක්ෂණ සහ ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය ප්‍රසම්පාදන ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ තොරතුරු සම්පූර්ණයෙන් ආවරණය කර ඇත.
- ඉන්දියාවේ මුදල් විශුද්ධිකරණ චෝදනා (විදෙස් මාධ්‍ය සාක්ෂි)
මෙම හෙළිදරව්වේ ඇති බරපතළම ජාත්‍යන්තර කාරණය වන්නේ ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගමේ හිමිකාරීත්වයයි.
|
විස්තරය |
ආවරණය වූ ආකාරය |
සාක්ෂි මූලාශ්‍රය |
|
ප්‍රධාන චූදිතයාගේ සම්බන්ධය |
සමාගමේ අවසාන ප්‍රතිලාභී හිමිකරුවෙක් වන සරත් චන්ද්‍රා රෙඩ්ඩි මහතා බව හඳුනාගෙන ඇත. |
ඉන්දීය මාධ්‍ය වාර්තා (Hindustan Times, The New Indian Express, Deccan Chronicle) පැහැදිලිව පෙන්වා දෙන්නේ Aurobindo Pharma හි අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු වූ සරත් රෙඩ්ඩි නවදිල්ලි සුරාබදු වංචාවට සම්බන්ධ මුදල් විශුද්ධිකරණ චෝදනා මත 2022 නොවැම්බර් මාසයේදී අත්අඩංගුවට ගත් බවයි. |
|
Trident Chemphar හි භූමිකාව |
රෙඩ්ඩි මහතා විසින් සිය Trident Chemphar සහ වෙනත් 'බෙනාමි' ආයතන හරහා නීතියට පටහැනිව සුරාබදු කලාප කිහිපයක් පාලනය කළ බවට ED චෝදනා කළ බව ලිපියේ සඳහන්ය. |
විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තාවල (ED හි චෝදනාවලට අදාළ) Trident Chemphar හි නම සහ රෙඩ්ඩිගේ 'දකුණු කණ්ඩායම' (South Group) අතර ඇති සම්බන්ධය විස්තර කර ඇත. |
|
රාජ්‍ය සාක්ෂිකරුවෙක් වීම |
පසුව රෙඩ්ඩි මහතා 'රාජ්‍ය සාක්ෂිකරුවෙක්' (Approver) බවට පත් වීමට ඉල්ලා ඇති බව ද ආවරණය කර ඇත. |
ඉන්දීය මාධ්‍ය වාර්තා (The New Indian Express) මඟින් මෙම කරුණ තහවුරු කරයි. |
- දේශීය දූෂණ සහ ක්‍රමවේද අඩුපාඩු (සපයන ලද කරුණු සහ දේශීය වාර්තා)
|
විස්තරය |
ආවරණය වූ ආකාරය |
සාක්ෂි මූලාශ්‍රය (සපයන ලද කරුණු) |
|
දේශීය නියෝජිතයාගේ පසුබිම |
සනත් බණ්ඩාර ජයසුන්දර මහතාගේ ICC තහනම සහ අල්ලස් දීමට තැත් කිරීම පැහැදිලිව සඳහන් කර ඇත. |
සපයන ලද කරුණු. |
|
ප්‍රසම්පාදන නීති කඩවීම |
2014 සතොස සහල් ගනුදෙනුවේදී රාජ්‍ය ප්‍රසම්පාදන මාර්ගෝපදේශ උල්ලංඝනය කිරීම පිළිබඳ විගණකාධිපති වාර්තාවේ කරුණ ඇතුළත් කර ඇත. |
සපයන ලද කරුණු. |
|
සුදුසුකම් වෙනස් කිරීම |
නොරොච්චෝලයට අවශ්‍ය ගල් අඟුරු සැපයීමේ අවම අත්දැකීම් නිර්ණායකය 1,000,000 MT සිට 100,000 MT දක්වා අඩු කිරීම පිළිබඳ සැකය සහ හිටපු LCC සභාපතිවරයාගේ ඉල්ලා අස්වීම පිළිබඳ කාරණය ඇතුළත් කර ඇත. |
සපයන ලද කරුණු සහ දේශීය මාධ්‍යවල (උදා: Island, Sunday Times) ගල් අඟුරු ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලියේ විවිධ අවස්ථා වලදී සභාපති ඉල්ලා අස්වීම් සහ කෙටි කළ කාලසීමා පිළිබඳ පොදු විවේචන ද සනාථ කරයි. |
|
ගුණාත්මකභාවය සහ ව්‍යාජ ලේඛන සැකය |
සැපයුම් මූලාශ්‍රය (ඉන්දුනීසියාව වෙනුවට රුසියාව/දකුණු අප්‍රිකාව) සහ ව්‍යාජ බිල්පත් ඉදිරිපත් කිරීමේ පුරුද්ද පිළිබඳ චෝදනාවන් ඇතුළත් කර ඇත. |
සපයන ලද කරුණු. |
***මෙම ලිපිය මඟින්, ට්‍රයිඩන්ට් චෙම්ෆාර් සමාගමකට මෙවැනි මහා පරිමාණ ටෙන්ඩරයක් පිරිනැමීම තුළ අන්තර්ගත වන ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අවදානම සහ දේශීය දූෂණයේ සෘජු මැදිහත්වීම යන දෙපැත්තම නිවැරදි හා විශ්වාසනීය තොරතුරු මත පදනම්ව ආවරණය කර ඇත.
