- ශ්‍රී ලංකාවේ කාර්මික නිෂ්පාදන 1,161ක් සහ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන 42ක් ආවරණය කරයි; නමුත් සමහර භාණ්ඩ සඳහා MFN තීරුබදු පවතී.
- ඇමරිකානු භාණ්ඩවල "ඉතා ඉහළ ප්‍රතිශතයක්" දේශසීමා ගාස්තු රහිතව ලංකා වෙළඳපොළට ඇතුළු වීමට නියමිතයි.
අගෝස්තු 1 දා සිට ක්‍රියාත්මක වීමට නියමිතව තිබූ ශ්‍රී ලංකා භාණ්ඩ සඳහා වූ "ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු" (reciprocal tariff) 30% සිට 20% දක්වා අඩු කිරීමට ඇමරිකාව එකඟ වූ අතර, ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාව ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට පුළුල් පරාසයක සහන ලබා දී ඇති බව ඉහළ පෙලේ ආරංචි මාර්ග සඳහන් කරයි.
මෙම සහන ඇමරිකානු කාර්මික හා කෘෂිකාර්මික භාණ්ඩ දෙකටම අදාළ වේ. ඇමරිකාව ශ්‍රී ලංකාවෙන් අපනයනය කරන කාර්මික නිෂ්පාදන 1,161ක් සහ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන 42ක් සඳහා සමාන වරප්‍රසාද ලබා දී ඇති අතර, ඒ අතරම, ඇමරිකාව විසින් බංග්ලාදේශය, කාම්බෝජය, ඉන්දුනීසියාව, පකිස්ථානය සහ වියට්නාමය සමඟ ඇති කරගත් ගිවිසුම්වලට සමානව, ශ්‍රී ලංකාවට අපනයනය කරන සියලුම ඇමරිකානු භාණ්ඩ සඳහා තීරුබදු ඉවත් කරන ලෙස දිගින් දිගටම ඉල්ලා සිටින බව මෙම ආරංචි මාර්ග පවසයි.
මේ අතර, ඇමරිකාව විසින් සහන ලබා දුන් ශ්‍රී ලංකා භාණ්ඩ සඳහා තවමත් වඩාත් ප්‍රිය කරන ජාතියේ (Most Favoured Nation - MFN) තීරුබදු අදාළ වන අතර, ඒවායේ අනුපාත භාණ්ඩය අනුව වෙනස් වේ. බොහෝ රටවල් මෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවටද ඇමරිකාව සමඟ MFN තත්ත්වය ඇත.
ඇමරිකානු MFN ප්‍රතිපත්තිය, "ස්ථිර සාමාන්‍ය වෙළඳ සබඳතා" (permanent normal trade relations) ලෙසද හැඳින්වෙන අතර, පොදුවේ ගත් කල, රටක් සියලුම වෙළඳ හවුල්කරුවන්ට එකම වෙළඳ වාසි, එනම් අඩු තීරුබදු ලබා දෙන වෙළඳ මූලධර්මයක් එයින් අදහස් කරයි. MFN අනුපාත ඇමරිකානු කොංග්‍රසය හරහා අනුමත කරන ලද අතර, "ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු" මේ වසරේ අප්‍රේල් 2 වන දින ඇමරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් විධායක නියෝගයක් මගින් හඳුන්වා දෙන ලද අතර, ඒවා දැනට පවතින නීතිමය අභියෝගයකට ලක්ව ඇත.
අනුව, නවතම සාකච්ඡා වටය හේතුවෙන් ඇමරිකාව ඇතැම් ශ්‍රී ලංකා භාණ්ඩ සඳහා ශුන්‍ය ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු ලබා දී ඇත. කෙසේ වෙතත්, MFN අනුපාත තවමත් අදාළ වන අතර, සමහර අවස්ථාවන්හිදී, MFN සහ 10% ක ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු ද අදාළ වනු ඇත.
"ඇත්ත වශයෙන්ම, කාර්මික භාණ්ඩ 1,161 සහ කෘෂිකාර්මික භාණ්ඩ 42 ලැයිස්තුවේ බොහෝ භාණ්ඩ සඳහා කිසිදු ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු පනවනු නොලැබේ. එබැවින් ඒවා ශුන්‍ය ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු ලෙස සලකනු ලැබුවද, තවමත් MFN තීරුබදු වලට යටත් වේ," යනුවෙන් ආරංචි මාර්ග පැහැදිලි කළේය.
"සමහර භාණ්ඩ MFN සහ 10% ක ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු වලට යටත් වනු ඇත. 1,161 සහ 42 භාණ්ඩ ලැයිස්තුවට ඇතුළත් නොවන ඕනෑම දෙයක් MFN සහ 20% ක ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු වලට යටත් වනු ඇත."
ඔවුන් තවදුරටත් කියා සිටියේ, ශ්‍රී ලංකාවේ අරමුණ වන්නේ ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු තවදුරටත් අඩු කිරීම සහ සහනදායී ලැයිස්තුව – ප්‍රධාන වශයෙන් කාර්මික භාණ්ඩ – ඇඟලුම්, පොල් අතුරු නිෂ්පාදන, මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ සහ ධීවර කර්මාන්තයේ වැඩි ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් කිරීමට පුළුල් කිරීම බවයි.
ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකාව කාර්මික භාණ්ඩ 2,000ක් පමණ සහ අඩු ප්‍රමාණයකට කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන සඳහා සහන ලබා දී ඇත. ඇමරිකානු භාණ්ඩවල "ඉතා ඉහළ ප්‍රතිශතයක්" දේශසීමා ගාස්තු රහිතව ශ්‍රී ලංකාවට ඇතුළු වීමට නියමිතය (ඇමරිකාවේ අරමුණ වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවට විශාල ලෙස වාසිදායක වන වෙළඳ හිඟය අඩු කිරීමයි). ශ්‍රී ලංකාව ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 500ක් වටිනා බොරතෙල් සහ ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 300ක් වටිනා LPG මිලදී ගැනීමට ද කැපවී සිටී.
ඇමරිකාව කිසිදු රටකට කොංග්‍රස් අනුමත MFN තීරුබදු සඳහා නිදහස් කිරීම් ලබා දී නැත. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රතිවර්තන තීරුබදු සාකච්ඡා කිරීමේදී ශ්‍රී ලංකාවේ අරමුණ – අනෙකුත් ජාතීන්ගේ ඉලක්කයට ගැලපෙන පරිදි – එහි තරඟකරුවන්ට සාපේක්ෂව තරඟකාරීව සිටීමයි. නවතම සංශෝධනය මඟින් ශ්‍රී ලංකාව ඇමරිකාවට අපනයනය සඳහා ප්‍රධාන තරඟකරුවන් (ඇඟලුම් සම්බන්ධයෙන් බංග්ලාදේශය, පකිස්ථානය, වියට්නාමය සහ කාම්බෝජය) සමඟ සම තත්ත්වයට පත් කරයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ ඇමරිකාවට කරන අපනයනයන්ගෙන් 70% ක් ඇඟලුම් වේ. කෙසේ වෙතත්, ඇමරිකාව සහන ලබා දී ඇති කාර්මික භාණ්ඩ 1,161 න් සියල්ලම දැනට ශ්‍රී ලංකාවේ ඇමරිකාවට අපනයන ලැයිස්තුවට ඇතුළත් නොවේ.
"ලැයිස්තුවේ වටිනාකම සහ අපට ලබා දුන් නිදහස් කළ භාණ්ඩ පේළි මුළු අපනයන ප්‍රතිශතයක් ලෙස ගත් විට, එය දළ වශයෙන් 25% ක් පමණ වේ,"
"ඇඟලුම් ද, තවත් විවිධ අපනයන ද මෙයට ඇතුළත් වේ."
යනුවෙන් ආරංචි මාර්ග සඳහන් කළේය.
ශ්‍රී ලංකාවට ඇමරිකාව සමඟ 88% ක වෙළඳ අතිරික්තයක් ඇති අතර, ඇමරිකාවෙන් ආනයනය කරන ප්‍රමාණයට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි ප්‍රමාණයක් එම රටට අපනයනය කරයි. ජනාධිපති ට්‍රම්ප් ඇමරිකාවේ අවශ්‍යතා සඳහා එවැනි හිඟයන් කපා හැරීමට අපේක්ෂා කරන අතර, ඕනෑම රටක් සමඟ සාර්ථක "ගනුදෙනුවක්" සඳහා ඔහුගේ මිනුම් දණ්ඩ වන්නේ සම්පූර්ණ ලිබරල්කරණයයි.
